Berlijn is helemaal klaar met Poetin
BERLIJN De ramp met vlucht MH17 van Malaysia Airlines heeft in Duitsland tot een radicale ommekeer geleid. Na de Russische bezetting van de Krim domineerden de stemmen die voor terughoudendheid pleitten en op dialoog aanstuurden. Dat is nu anders. Van bondskanselier Angela Merkel tot werkgeversleider Ulrich Grillo steunt Duitsland de sancties tegen Poetin.
Tot voor kort waren de Duits-Russische betrekkingen een porseleinkast. Er stond te veel op het spel. Scherpe uitspraken en harde maatregelen zouden onafzienbare gevolgen kunnen hebben. Maar de beschermers van de Duitse economische belangen erkennen nu het primaat van de politiek. Wat moet, dat moet. De economie heeft zich bereid verklaard te slikken.
Op het spel staat een handelsvolume (export plus import) van meer dan 75 miljard euro. Volgens de Duitse Kamer van Koophandel zijn er 6200 Duitse bedrijven in Rusland actief. De meeste daarvan zijn machinebouwers, onder wie de grote autofabrikanten. Aan die bedrijvigheid hangen in Duitsland volgens berekeningen 300.000 banen.
Topondernemers
De Kamer van Koophandel gaat ervan uit dat de export naar Rusland dit jaar 17 procent zal dalen. Een inkomstenverlies van 6 miljard euro. Duitsland heeft het helemaal gehad met Poetin. Sloegen Duitse topondernemers, onder wie Siemens-chef Joe Kaeser, kort geleden Poetin nog vriendschappelijk op de schouders, nu wil geen van hen nog met hem op de foto.
De economische experts zijn het er nog niet over eens wat de gevolgen kunnen zijn van mogelijke tegenmaatregelen van Poetin. Dan gaat het vooral om de import van energie. Verhoging van de olieprijs en beperking van de aanvoer lijken gemakkelijk op te vangen. Wanneer het om gas gaat, liggen de zaken een stuk moeilijker.
Niet voor niets betreffen de Europese sancties wel de Russische olieproducenten maar niet de gasleveranciers. Duitslands belangen bij de gaspijpleidingen van Rusland naar Europa zijn bijzonder groot. Politieke dinosaurussen als ex-kanselier Gerhard Schröder en voormalig minister van buitenlandse zaken Joschka Fischer zijn er bestuurlijk nauw bij betrokken.
Een politieke commentator merkte snedig op dat ook Schröder op de lijst hoort van Poetin-vrienden die Europa niet meer in mogen en er geen financiële zaken meer mogen doen. Achter die grap gaat een bittere waarheid schuil. Duitsland kan volgens berekeningen hooguit een half jaar zonder Russisch gas. Over een noodoplossing denkt men koortsachtig na.
Ommekeer
Wat nu precies tot de ommekeer in de Duitse houding tegenover Poetin heeft geleid, is niet helemaal duidelijk. De vliegramp in Oekraïne is zeker een aanleiding. Maar een expliciete verklaring ontbreekt.
Dat komt mede doordat de belangrijkste beleidsmakers, bondskanselier Angela Merkel en minister van buitenlandse zaken Frank-Walter Steinmeier, op vakantie zijn en zich spaarzaam melden.
Via haar persvoorlichter liet Merkel weten dat de sancties "absoluut onvermijdelijk" zijn. De bondskanselier springt daarmee over haar eigen schaduw van maandenlange aarzelingen heen.
Aarzelingen die, aldus een commentator, ook iets positiefs hadden: ze hebben Oekraïne de gelegenheid gegeven zijn leger op poten te zetten.
Gezamenlijk beleid
Weekblad Die Zeit benadrukt een ander positief aspect van de Duitse wending tegenover Rusland. De eurocrisis van de laatste jaren heeft geleid tot een gezamenlijk Europees financieel beleid. De Oekraïne-crisis levert nu een belangrijke impuls voor een gezamenlijk defensiebeleid. Merkel heeft dat net tijdig genoeg ingezien om er leiding aan te kunnen geven.
Kritiek op de Duitse ommezwaai is er nauwelijks. Die komt van de gebruikelijke critici. Sahra Wagenknecht van de altijd Rusland-vriendelijke Linkspartij ziet door de sancties een nieuwe, wereldwijde financiële crisis in het verschiet. En Peter Gauweiler, de notoire dwarsligger van de regerende CSU, noemt het nieuwe beleid 'gevaarlijke spierballenpolitiek'.
