Beledigd worden vanwege je huidskleur en dan voor de rechter staan

De voormalig eigenares van een ijssalon in Hilversum hoorde twee weken geleden een taakstraf tegen zich eisen van 120 uur. Ze wijst erop dat juist zij slachtoffer is van terreur van hangjongeren en krijgt steun in de gemeente, waar al diverse steundemonstraties plaatsvonden.

Het Openbaar Ministerie acht bewezen dat de 38-jarige onderneemster een jongen met een stok sloeg en in zijn gezicht krabde. Zijn oordopjes raakten beschadigd en zijn T-shirt was bebloed en kapot. Ze moet hem tweehonderd euro vergoeden, staat in de eis.

Dat ze sloeg, is duidelijk te zien op filmpjes die de jongens maakten met hun telefoon. Maar er is ook te horen hoe ze deze vrouw van Surinaamse komaf toeroepen. “Aap, ga terug in je boom”, is nog een van de mildste zinnetjes. Ze pesten mij al jaren en molesteerden mijn zaak, hield de vrouw de Utrechtse rechter voor. Ze is inmiddels gestopt met de ijssalon, verhuisd en in de kinderopvang gaan werken.

Volgens de advocaat van de vrouw, Richard Korver, is er na het incident ‘nul’ onderzoek gedaan naar de terreur rond de ijssalon. “Het lijkt erop dat voor het OM haar schuld al vaststond.” Hij wijst erop dat ze zich ernstig bedreigd voelde en toen de stok van een dweil mee naar buiten heeft genomen, waarmee haar belager ‘zeer lichte’ verwondingen opliep. Er was sprake van noodweer. Ze heeft al eerder de treiterijen aangekaart bij gemeente en politie, maar die gaven volgens haar advocaat niet thuis.

Mediation

Volgens het OM zijn er verschillende lezingen van de ruzie met de stok en is alleen bewijsbaar dat de vrouw sloeg. “Wij moeten ons aan de juridische feiten houden. We hebben mediation aangeboden, maar daarvan is geen gebruik gemaakt.”

Mediation ofwel bemiddeling kan in het algemeen zinnig zijn in dit soort zaken, zegt Martina Althoff, hoofddocent criminologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Met enkel het strafrecht loop je het risico dat uiteindelijk niemand zich begrepen voelt en er ook onbegrip in de samenleving ontstaat.”

Althoff begrijpt het onbegrip deels wel. “Voor burgers is het niet altijd duidelijk of er sprake is van eigenrichting – gebruiken van het geweldsmonopolie dat eigenlijk aan de staat toebehoort – of om burgerlijke rechtshandhaving.”

Het debat keert regelmatig terug, zegt Althoff verwijzend naar de steun die prins Bernhard begin deze eeuw kreeg toen hij aanbood de boete te betalen van supermarktmedewerkers die de verdachte van een winkeldiefstal fors hadden mishandeld. “De overheid doet ook actief een beroep op burgers voor hulp bij de rechtshandhaving.” Als voorbeeld noemt ze BuurtWhatsapp, of Burgernet waar men verdachte zaken kan melden bij de politie.

Vandaag doet de rechter uitspraak in de Hilversumse zaak.

Geen discriminatie?

‘Negerin’ en ‘aap’, en dat dan gecombineerd met een ernstige ziekte. Die termen van de 19-jarige filmer over de ijssalonhoudster doen in Hilversum velen spreken over racistisch geweld. Toch wil het Openbaar Ministerie de jongen alleen vervolgen voor belediging. Volgens de wet is er pas sprake van discriminatie als iemand doelbewust een ‘hele groep’ beledigt. Maar juist het feit dat de jongens hun filmpje rondstuurden en ook andere zwarte mensen zich beledigd voelen, wijst volgens advocaat Korver op discriminatie. De maximumstraf daarvoor is een jaar cel, voor belediging is dat drie maanden. Het gerechtshof buigt zich later over de wens van Korver om het OM te dwingen alsnog de jongen voor discriminatie te vervolgen. In afwachting van die beslissing heeft het OM de vervolging van de jongen nog even uitgesteld.

Lees ook:

Het strafrecht bevordert zelden het open debat

Eind vorig jaar stonden ze volop in de belangstelling: de 34 Friezen die de snelweg blokkeerden om anti-zwartepiet demonstranten de toegang tot de intocht te ontzeggen. Wat betekende die rechtszaak voor de hoogoplopende strijd om de kleur van Piet? ‘Voor een open maatschappelijk debat is strafrecht zelden een oplossing.’