Begrijpend lezen is over de datum

Kinderen in groep 8 van de basisschool zijn deze maand druk bezig met oefentoetsen begrijpend lezen in voorbereiding op de Citotoets in mei. Het door scholen en de overheid tegen beter weten in vasthouden aan lessen begrijpend lezen, draagt in mijn ogen bij aan de lichte weerzin die veel jongeren lijken te hebben tegen lezen in het algemeen. In educatief opzicht is het winstgevender kinderen te onderwijzen in begrijpend zoeken, begrijpend kijken en begrijpend luisteren. Onder de noemer 'informatie verwerken' zou dit vak op basisscholen de plaats moeten innemen van begrijpend lezen.

undefined

Saai

Als oud-leerkracht op een basisschool weet ik maar al te goed hoe saai de meeste kinderen lessen begrijpend lezen vinden. Terecht, de aanpak is ouderwets. Hij staat ver af van de informatiemaatschappij waarin zij opgroeien. Een kind van nu is vanaf het moment dat het zich daar bewust van wordt, omringd door informatiekeuzes. Via smartphone (een kwart van alle 8-jarigen heeft er al een) of tablet heeft ieder kind toegang tot een wereldwijde online bibliotheek vol teksten en video's. Zoals iedere volwassene weet, moet je daarin goed je weg weten te vinden. Kinderen leren dat niet vanzelf.

Vreemd genoeg is er op basisscholen nauwelijks gerichte aandacht voor begrijpend zoeken en begrijpend kijken naar informatie en deze efficiënt leren verwerken. Kinderen hebben nu geen keus: ze beslissen tijdens de lessen begrijpend lezen niet mee over de teksten die ze krijgen voorgeschoteld. Ook de vragen die ze moeten beantwoorden, zijn meestal niet de vragen waar ze zélf graag het antwoord op zouden weten. Bovendien zoeken kinderen tegenwoordig vaak helemaal niet op teksten, maar op YouTube-filmpjes. Begrijpend leren kijken en begrijpend leren luisteren sluiten veel beter aan op deze manier van informatie verwerken.

undefined

Eigen verwondering

Er wordt steeds gesproken over 21st century skills die kinderen moeten leren, maar ondertussen wordt er onderwijs gegeven op precies dezelfde wijze als dat van hun ouders en grootouders. Verbazingwekkend, vooral omdat leerkrachten zonder uitzondering 'de aandacht van hun leerlingen vasthouden' als grootste uitdaging noemen.

Die gewenste betrokkenheid ontstaat het snelst wanneer lesmateriaal beter aansluit bij de leefwereld van kinderen en zij hun eigen verwondering de vrije hand mogen geven. Daarom pleit ik ervoor de lessen begrijpend lezen te vervangen door lessen informatie verwerken.

De eerste vraag die kinderen zich tijdens die wekelijkse nieuwe lessen dan stellen is: wat wil ík weten? Door middel van slim vragen stellen leren ze online en offline snel en veilig informatie te vinden over onderwerpen die hun interesseren. Ze leren zin en onzin van elkaar te scheiden, feiten van fictie en de betrouwbaarheid van tekstuele en audiovisuele bronnen in te schatten.

En dan zijn ze er nog niet. Om de antwoorden op hun eigen vragen te kunnen formuleren, moeten kinderen alle gevonden informatie verwerken door deze in hun eigen woorden op te schrijven. Net als kritisch en creatief denken behoren zulke informatievaardigheden tot de vaardigheden van de 21ste eeuw, terwijl plichtmatig leren ontleden onderhand in het verleden thuishoort.

Kortom, het is hoog tijd dat er slimme vragen worden gesteld over het nut van begrijpend lezen als lesmethode. Laten we ruim baan maken voor het nieuwe vak informatie verwerken.

undefined