Bedrog via de telefoon
Jaarlijks worden honderden ondernemers in Nederland opgelicht door advertentieverkopers. Oostenrijk lijkt een oplossing te hebben voor dit probleem.
Door hun hectische baan als eigenaar van restaurant Silk Road in Arnhem, hadden Kin Fai Choy en zijn compagnon het niet in de gaten. Ze werden gebeld door een medewerker van een bedrijvengids: Choy moest zijn handtekening zetten om ’een advertentiecontract te beëindigen’.
De restauranthouder had geen argwaan; zijn compagnon behandelde immers alle pr-zaken: die had dit vast zo bedacht. Choy kreeg een fax toegestuurd: ’Zoals gewenst geen automatische verlenging na deze periode van 2009’. Getekend retourneerde Choy de fax, niet wetend dat het om een overeenkomst ging in plaats van een opzegging. Dit stond in de kleine lettertjes.
De weken daarna volgden soortgelijke telefoontjes. Bedrijvengidsen, stadsplattegronden en andere uitgaves belden om een contract stop te zetten, of de bedrijfsgegevens te controleren voor ’de volgende uitgave’. Choy en zijn collega tekenden zo’n twintig contracten.
Maanden later kwam het besef: het klopt niet. Het tweetal realiseerde zich dit toen er een e-mailtje binnenkwam via een mailadres van Hotmail, waarin stond „dat we een betalingsachterstand hadden bij een deurwaarderkantoor. Sinds wanneer sturen zij mails via Hotmail?, dacht ik. We googleden de bedrijfsnaam, en zagen allerlei klachten van ondernemers over hun manier van zakendoen.”
Choy nam contact op met het Steunpunt Acquisitiefraude (SAF), een stichting die gedupeerde ondernemers helpt bij fraudezaken. De contracten bleken samen 45.000 euro te kosten, waarvan Silk Road inmiddels al 10.000 euro had betaald.
De malafide advertentiebedrijven gaan volgens Fleur van Eck, directeur van het SAF zo geraffineerd te werk dat veel ondernemers niet door hebben dat ze „er in worden geluisd.” Van Eck: „Deze oplichters doen zich vaak voor als mensen van gerenommeerde bedrijvengidsen. Ze verschuilen zich achter een bekend klinkende naam, of knippen simpelweg een advertentie van een ondernemer uit een ander magazine en faxen die toe, onder het mom van: jullie adverteren al bij ons”. Veel ondernemers trappen hier in. Jaarlijks verliest het bedrijfsleven 400 miljoen euro aan acquisitiefraude.
Van Eck: „Dit is precies de reden waarom we binnen de Europese Unie de wetgeving moeten aanscherpen.” Tot nu toe is het voor ondernemers vrijwel onmogelijk om aan te tonen dat zij zijn opgelicht. Op alle contracten staat namelijk in kleine lettertjes dat het om een aanbieding gaat, „maar dat is niet wat ze je aan de telefoon vertellen”, aldus Choy.
De restauranthouder merkte dat de malafide bedrijven met elkaar samenwerken. „Ze spelen je bedrijfsgegevens door nadat je hebt getekend. Daardoor komen er steeds meer telefoontjes binnen: ze hopen natuurlijk dat je weer hapt.” De ondernemer is nog steeds woest. „Wij werken bij Silk Road allemaal hard voor ons geld, terwijl deze oplichters vanuit een kantoortje op slinkse wijze het geld uit onze zak kloppen.” Wel ziet hij in dat hij en zijn compagnon alerter hadden moeten zijn. „We hebben niet goed met elkaar overlegd. Tegen mij zeiden de bedrijven dat mijn compagnon bepaalde toezeggingen had gedaan om te adverteren. Dit heb ik niet gecheckt.”
Els Prins, secretaris criminaliteit en betalingsverkeer van MKB Nederland is blij dat in Brussel meer aandacht voor acquisitiefraude komt. „Het is alleen moeilijk om deze vorm van fraude te bestrijden. Als je de wet voor fraudeurs dichttimmert, timmer je diezelfde weg ook dicht voor eerlijke ondernemers.” Volgens Prins is goede voorlichting belangrijk om de fraude aan te pakken. „Ondernemers moeten weten hoe deze boeven te werk gaan. Dan pas zal het in omvang afnemen.”
Oostenrijk probeert dit sinds 2000 te bereiken via een uitbreiding van de Europese Wet inzake Oneerlijke Handelspraktijken (WOH). Deze wet verbiedt precies datgene waar de verkopers nu hun geld mee verdienen: ze doen zich via telefoon, e-mail, fax of post voor als gerenommeerde bedrijvengids, telefoongids of andere ’bekende lijsten’ waardoor de ondernemer het vertrouwt, en tekent. Vervolgens zit hij vast aan een contract.
De in 2008 ingevoerde Wet inzake Oneerlijke Handelspraktijken (WOH) moest ondernemers in de Europese Unie beschermen tegen deze praktijken. Oostenrijk voegde hier als enige EU-land nog een extra wet aan toe. Van Eck vindt dat ook Nederland een strengere wet nodig heeft: „Net als Oostenrijk moeten wij de fraudeurs keihard aanpakken. Dat is nu nog een probleem omdat de ondernemer vaak niet kan aantonen dat hij is misleid. Tenslotte heeft hij zelf zijn handtekening gezet.”
De wet in Oostenrijk verbiedt ondermeer dat bedrijven registratie in hun gids aanbieden wanneer niet goed duidelijk wordt gemaakt dat het om een contractaanbieding gaat – zoals Choy is misleid.
Of de Nederlandse overheid iets ziet in het overnemen van deze wet is de vraag. Tweede Kamerlid Sybrand van Haersma Buma(CDA): „Het lijkt me een wet die makkelijk te omzeilen is, of ook de eerlijke ondernemers in de vingers snijdt.” Het lijkt hem effectiever om ondernemers goed voor te lichten over advertentiefraude. Van Eck: „Dat is het jammere, onze regering denkt dat oplichting in Nederland makkelijk aan te tonen is. Dat is het niet.”
In elk geval is restauranthouder Choy voortaan op zijn hoede: „Ik zal nooit meer telefonisch een toezegging doen aan een verkoper. Voortaan zoeken we voor pr zelf een reclamebureau dat te vertrouwen is.”
