Asbestgigant Eternit wachtte tien jaar met waarschuwing voor kanker
De asbestindustrie heeft jarenlang uit eigenbelang gezwegen over de grote risico's van het werken met asbest. Volgens het Arnhemse gerechtshof wist asbestgigant Eternit in Goor eind jaren zestig al dat asbestvezeltjes een dodelijke vorm van kanker kunnen vooroorzaken. Maar het zou nog zo'n tien jaar duren voordat Eternit zijn klanten in Nederland ging waarschuwen.
Uit documenten, die door de Utrechtse 'asbestadvocaat' mr. Bob Ruers zijn overgedragen aan het hof, blijkt dat de internationale asbestcement-industrie als de dood was dat een waarschuwing in heldere taal zou leiden tot stagnatie in de omzet. Notulen van een vergadering die de bedrijven, verenigd in het asbestkartel EAC (European Asbestos Committee) in mei 1978 hielden, tonen aan dat er toen volop werd nagedacht over een waarschuwing.
Vooral de Britse asbestindustrie drong aan op een vrijwillige waarschuwing voor de hele branche. De industrie moest, vonden de Engelsen, voorbereid zijn om niet te worden verrast als gezondheidsautoriteiten plots een waarschuwing dwingend zouden gaan opleggen. De fabrikanten besloten dat er een 'minimumformulering' moest komen.
De Britse industrie gebruikte in 1978 al een vage waarschuwing. Bedrijven in andere landen voelden er voor om het Britse voorbeeld over te nemen, ,,omdat een waarschuwingstekst nu eenmaal onvermijdelijk is”, aldus de notulen van de EAC-bijeenkomst. Het heropenen van de discussie zou volgens het asbestkartel het risico met zich meebrengen dat in de tekst het gevreesde woord 'kanker' zou moeten worden opgenomen. Dat wilde de bedrijfstak tot elke prijs vermijden.
Het verslag uit 1978: ,,Het feit dat de Britse waarschuwing voor de autoriteiten in het Verenigd Koninkrijk bevredigend is, is een goed argument om te voorkomen dat de EEG druk gaat oefenen op de industrie om te komen tot een minder gewenste tekst, bijvoorbeeld met een doodskop of een afbeelding die waarschuwt voor giftige bestanddelen.”
In de notulen staat verder dat de directeur van Eternit België, waarvan Eternit in Nederland deel uitmaakte, de Britse asbestindustrie in 1978 dringend verzocht 'al het mogelijke te doen' om ervoor te zorgen dat asbestproducten voor de export naar het Europese vasteland nog niet van de Britse waarschuwingstekst werden voorzien. ,,Want dit zou de industrie op het vasteland in een moeilijke positie brengen”, zei Eternit-directeur Etienne van der Rest. De Engelse waarschuwing zou overheden in België en Nederland maar op ideeën kunnen brengen.
Twee jaar later kreeg dezelfde Van der Rest de schrik van zijn leven, toen hij ontdekte dat op asbestproducten van het Britse bedrijf Turner and Newell ondanks de internationale afspraken een heftige waarschuwing was afgedrukt: ,,Het inademen van asbeststof kan kanker en anderedodelijke ziekten veroorzaken.” Van der Rest was furieus, blijkt uit een brief die hij begin 1980 aan de Britse firma stuurde.
Directeur Harry Hardle van Turner and Newell reageerde direct: ,,Het is bewezen dat asbest kanker kan veroorzaken en als we dat niet noemen, dan blijven we vatbaar voor de beschuldiging dat we de zaak verbloemen en bezig zijn met misleiding. En het melden van het kankerrisico kan ons wellicht in de toekomst helpen bij de verdediging van asbestclaims voor rechtbanken.”
