Artsen schuiven op in euthanasiedebat
Patiënten in een vergevorderd stadium van dementie kunnen euthanasie krijgen als zij een schriftelijke wilsverklaring hebben, ook als zij niet meer kunnen communiceren. Dat staat in een nieuwe handreiking die de ministeries van volksgezondheid en justitie samen met artsenfederatie KNMG hebben opgesteld. Dat is opvallend, want de artsenfederatie zei juist altijd dat euthanasie alleen mogelijk is als de patiënt de wens tot sterven op het laatst nog kan herbevestigen.
Maar in de nieuwe handreiking staat dat communicatie 'in woorden of gebaar' niet meer nodig is. Daarmee staat de deur open naar terrein dat nog niet bewandeld is. Er waren de afgelopen jaren wel enkele gevallen van ernstig demente patiënten die euthanasie kregen, maar daar was nog wel altijd sprake van beperkte communicatie. Een bekend voorbeeld is een Brabantse vrouw die in 2011 euthanasie kreeg, hoewel ze alleen nog kon zeggen 'Doe nou wat'.
Verwarring
Over de nieuwe instructie is meteen al gedoe ontstaan, onder meer omdat er twee versies in omloop zijn, een versie voor het publiek en één voor artsen. De eerste wekte de indruk dat euthanasie alleen mogelijk is als patiënten naast hun dementie ook ernstig benauwd zijn, of pijn hebben, terwijl in de artsenversie ook angst, agressie en onrust worden genoemd. Een woordvoerder van minister Schippers liet gisteren desgevraagd weten dat de artsenversie de juiste is, en dat de publieksversie nog deze week wordt aangepast.
De NVVE, de organisatie die pleit voor ruimere euthanasiewetgeving, ziet het document als een belangrijke koerswijziging van de artsenfederatie. "Ook zij hebben te maken met een groeiende groep patiënten en familieleden die hierom vragen. Ik begrijp wel dat ze wat minder streng worden", zegt directeur Robert Schurink.
Artsenorganisatie KNMG spreekt liever over een 'precisering' van hun oude standpunt over communicatie, dan over een koerswijziging. "Wanneer een patiënt met gevorderde dementie blijk geeft van ernstige pijn die ondraaglijk lijden veroorzaakt, maar ook van angst of onrust, dan zien wij dat óók als communicatie. In die zin verandert ons standpunt niet", zegt Eric van Wijlick, beleidsadviseur van de KNMG.
'Ethisch onverantwoord'
Voormalig verpleeghuisarts en Trouw-columnist Bert Keizer noemt het euthanaseren van mensen die niet weten waar het over gaat, ethisch onverantwoord, en praktisch vrijwel onuitvoerbaar. "Je kunt deze patiënten geen injectie geven, dan stribbelen ze tegen, en ook geen dodelijk drankje toedienen, want dat is zeer bitter, zelfs verdund. Je zou een slaapmiddel door de vla kunnen roeren, en ze daarna euthanasie verlenen. Maar het stiekem toedienen van medicatie is in Nederland gelukkig verboden."
Los daarvan is het de vraag of er echt iets verandert. De meeste artsen zijn huiverig om euthanasie te verlenen aan dementerende patiënten, laat staan als die niet meer kunnen communiceren. Zelfs de Levenseindekliniek heeft dat nog nooit gedaan.
Volgens de Amersfoortse huisarts Jos van Bemmel, die het beleid van de KNMG al jaren bestrijdt, kan het artsen die nu nog twijfelen over de streep trekken. "Ik zie dit als een overwinning, dit geeft artsen lucht. Alleen jammer dat dementerenden die op het oog níet lijden hier nog niets aan hebben. Dus we zijn er nog niet."
