Artikel 4 en 5 van de Navo

Maar in de onrustige en onberekenbare wereld van vandaag dreigen andere gevaren. Na de aanslagen van 11 september 2001 in New York en Washington werd voor het eerst artikel 5 van de Navo 'geactiveerd'. En maandag heeft Turkije voor het eerst in de geschiedenis van het bondgenootschap artikel 4 van het Navo-verdrag ingeroepen.

Artikel 5 is het belangrijkste artikel van het oprichtingsverdrag. Een gewapende aanval tegen een of meerdere leden, wordt beschouwd als een aanval tegen allen. Of, in de officiële tekst: ,,Bijgevolg komen de leden overeen dat, indien zulk een gewapende aanval plaatsvindt, ieder van hen de aldus aangevallen partij of partijen zal bijstaan, in de uitoefening van het recht tot individuele of collectieve zelfverdediging erkend in Artikel 51 van het Handvest van de Verenigde Naties...''

Maar in september 2001 was onduidelijk wat die bijstand precies inhield en of er sprake was van verplichting. De verdragstekst zegt alleen dat bondgenoten ,,terstond, individueel en in samenwerking met de andere partijen optreden op de wijze die zij nodig achten -met inbegrip van het gebruik van gewapende macht- om de veiligheid van het Noord-Atlantisch gebied te herstellen en te handhaven''.

Artikel 4 kan van kracht worden wanneer een van de bondgenoten van mening is dat haar 'territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid wordt bedreigd'. In dat geval zal daarover onmiddellijk overleg worden gevoerd met alle andere bondgenoten.

Turkije vreest voor zijn veiligheid in het geval van een oorlog tegen Irak. Het land is bang dat Bagdad vergeldingsmaatregelen neemt. Daarom vraagt Turkije aan de Navo preventief om de inzet van Awacs-vliegtuigen, die het luchtruim boven Turkije controleren, om patriot-luchtafweerraketten en gespecialiseerde manschappen die bescherming bieden tegen aanvallen met chemische en biologische wapens.