Antropologe: Ook legale adoptie moet stoppen

Voor haar promotieonderzoek in 2008 sprak zij met tientallen afstandsmoeder in Zuid-India en ontdekte dat zij vaak in paniek hun kind laten adopteren. Van een beredeneerde vrije keuze is geen sprake. Bos, werkzaam bij de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht raakte er zo tien jaar geleden al van overtuigd dat adoptie moet stoppen.

“Een tv-programma als ‘Spoorloos’ toont ook keer op keer aan dat dossiers in landen van herkomst niet kloppen, er vaak onrechtmatige zaken zijn gebeurd rond adopties. Goed dat wordt uitgezocht wat de rol van de Nederlandse overheid daarin is. Maar de werkelijke vraag die gesteld zou moeten worden is: waarom gebeuren die adopties illegaal?”

Dat heeft te maken, in Bos’ visie, met een pervers financieel systeem, waarbij Nederlandse vaak kinderloze ouders een grote kinderwens hebben en bereid zijn geld te betalen voor een kind uit een meestal arm buitenlands gezin. “Die wensouders hebben vaak wel goede intenties, maar die pakken lang niet altijd positief uit voor de afstandsmoeder en het geadopteerde kind.”

Verstandig

In India ontdekte zij bovendien dat veel aannames van Nederlandse adoptieouders niet klopten. Zo meenden velen dat veelal ongehuwde moeders in India, vaak jong zwanger geraakt, een kind afstonden. “Maar adoptiekinderen kwamen geregeld uit een soort blijf-van-mijn-lijfhuizen, waar vaak gehuwde zwangere vrouwen belanden na mishandeling of om andere redenen. Daar werd hen de vraag voorgelegd: is het wel verstandig dit kind te houden? Ze tekenden een afstandsverklaring zonder de juridische implicaties echt te begrijpen. Ze worden verzorgd tot de bevalling en voelen zich daarna verplicht om ermee door te gaan, want hoe wordt er anders voor die verzorging betaald? Er wordt hen wel verteld dat ze vrij blijven in hun keuze, maar zij zelf ervaarden dat niet zo. Zo belandden veel vrouwen in India door hele complexe vaak financiële prikkels in de fuik van het afstaan.”

Mede door haar onderzoek komen inmiddels adoptiekinderen zelden nog uit India. Ook veel andere landen werken niet meer mee, waardoor het aantal jaarlijkse adopties gestaag daalt. In 2017 kwamen er nog wel 210 adoptiekinderen uit het buitenland in Nederlandse adoptiegezinnen. In 2010 waren dat er nog 705.

Voor Bos nog altijd te veel. Bij illegale, net zo goed als legale, adoptie worden juridische banden tussen moeder en kind doorgesneden en dat is in haar ogen altijd verkeerd. “Mijn angst is dat daar bij dit illegaliteitsonderzoek niet naar gekeken wordt, dat het alleen tot nog meer regulering gaat leiden. Maar we moeten er helemaal vanaf.”

Lees ook:

Adoptiekinderen uit Bangladesh gaan op zoek naar hun ouders

Tientallen kinderen uit Bangladesh lijken onder valse voorwendselen bij hun ouders te zijn weggehaald en ter adoptie aangeboden aan wensouders. Nu zijn ze op zoek naar de waarheid achter hun afkomst.

Strenger toezicht oké, maar zet adopties niet volledig stop

Volledige stopzetting van interlandelijke adoptie gaat Maaike Lambers, zelf geadopteerd, veel te ver.