Annie Ernaux nodigt met haar nu vertaalde, onderzoekende novelle De jonge man uit tot langzaam en precies lezen.
Je moet maar durven dacht de vrek in mij toen ik Le jeune homme, het nieuwe boek van Annie Ernaux, in handen kreeg: schoon aan de haak telt het in de originele uitgave nog geen dertig pagina’s. Had ze dat, de aparte uitgave van zo’n korte novelle, ook voor elkaar gekregen zonder het succes van De jaren (uit 2008) en de recente bekroning van haar werk met de Nobelprijs?
Dat is koffiedik kijken uiteraard, maar belangrijker is het misschien dat de lezer in mij het juist heel aangenaam bleek te vinden Le jeune homme als autonoom boek in handen te hebben. Het nodigt uit tot langzaam en precies lezen, zonder door te ‘moeten’ naar een volgend verhaal. En omdat het verhaal nauwelijks los kan worden gezien van ander werk (al laat het zich zonder voorkennis vast ook goed lezen) geeft die eigen verpakking in dat ene boekje de lezer alle ruimte haar oeuvre mee te laten resoneren. In de deze week verschenen Nederlandse vertaling krijg je er trouwens een nawoord bij van de vertaler, Rokus Hofstede, en ook dat is fijn.
Verhouding met een veel jongere man
Rouen, de stad waar Ernaux opgroeide, komt langs, het middenstandsmilieu, onhandig ontluikende seksualiteit en dat ene, die abortus, waarover ze in Het voorval al zo indringend schreef. Het bijzondere van die ‘trilogie van haar jeugd’ – Schaamte, Meisjesherinneringen en Het voorval – is dat ze als volwassen vrouw terugkijkt op die jeugdjaren zonder helemaal in het meisje van toen te verdwijnen; het is eerder de poging dat meisje terug te vinden met de blik van een wijzer geworden vrouw zonder het meisje te veranderen door die blik. In De jonge man kijkt ze naar de jaren waarin ze als oudere vrouw een verhouding had met een veel jongere man.
Tijdens die verhouding werkte ze aan Het voorval, dat in Frankrijk in 2000 verscheen. Sterker nog, vanuit de kamer van de jongeman keek ze uit op het dakenlandschap van het ziekenhuis waar ze haar, pak ’m beet dertig jaar eerder, hielpen toen ze na die (clandestiene) abortus hevig begon te bloeden.
Droste-effect
De jongeman van nu komt uit de stad en het milieu waarin ze zelf opgroeide. Hij heeft de leeftijd van de jongen van toen, van wie ze zwanger was, maar zij is ouder, veel ouder én de schaamte voorbij. De schaamte van toen en die van nu. Hoewel ze niet ongevoelig is voor de blikken van buitenstaanders die hen veroordelen, is ze trots op die relatie, waarvan zowel zij als de jongeman ieder op hun eigen manier profiteerden.
Dat Droste-effect en die verschillende lagen klinken ingewikkeld en zwaar, maar dat zijn ze niet. Omdat Ernaux (opnieuw) met haar onderzoekende schrijven niet probeert iets vast te leggen, maar tot leven te wekken, krijgt het verhaal ruimte, lucht, levensadem. Des te beter dat het verhaal als klein, zelfstandig boekje een eigen leven is vergund.
Annie Ernaux
De jonge man
(Le jeune homme)
Vert. Rokus Hofstede.
Arbeiderspers; 48 blz. € 10
undefined
