Anis A. liet spoor van verdenkingen achter
Anis A. was vroeger niet opvallend religieus, zeggen zijn vrienden uit Tunesië. Zijn zussen herinneren hoe vrolijk hij was. Maar volgens zijn opsporingsbevel is hij zeer gevaarlijk en inlichtingendiensten hadden hem al voor de aanslag in het vizier.
Vandaag is Anis A. jarig. De man die verdacht wordt van het doden van 12 mensen op een kerstmarkt in Berlijn, wordt 24. Tenminste, volgens een Franse versie van het opsporingsbevel dat gisteren verspreid werd. Tussen twee foto's van A. staat zijn geboortedatum: 22 december 1992. Daaronder zes aliassen van drie verschillende nationaliteiten met uiteenlopende geboortedata.
"Toen ik de foto van mijn broer in de media zag, kon ik mijn ogen niet geloven", vertelt Abdelkader A., de broer van Anis, in de Duitse krant Die Welt. Ook zijn zussen kunnen er niet bij dat hun broer verdacht wordt. "We hebben nog nooit de indruk gehad dat er iets mis was", zegt zijn zus Najoua. "Hij heeft via Facebook contact met ons opgenomen, lachte altijd en was vrolijk." Maar als bewezen wordt dat hun broer toch schuldig is, verdient hij zeker straf, zegt Abdelkader. Hij roept zijn broer op om zichzelf aan te geven bij de politie. "Wij verwerpen terrorisme en terroristen. En we hebben geen banden met terroristen."
Niet bijzonder religieus
Anis A. groeide op in Oueslatia, een arme Tunesische plattelandsgemeente met ongeveer 9000 inwoners. De werkloosheid is er hoog en het perspectief voor jongeren beperkt. Het is een conservatief-religieus gebied, maar vrienden van A. vertellen dat hij niet bijzonder religieus was en ook alcohol dronk. Er waren geen tekenen van radicalisering, zegt zijn moeder.
Maar wie de berichten van verschillende internationale media naast elkaar legt, ontwaart een spoor van verdenkingen. A. werd in Tunesië bij verstek veroordeeld tot vijf jaar cel voor diefstal met geweld, meldde een Tunesische radiozender. Zijn vader vertelde op dezelfde zender dat zijn zoon ongeveer zeven jaar geleden, vlak na het begin van de Arabische Lente, uit Tunesië verdween en als illegale immigrant in Italië terechtkwam. Daar zat A. volgens de zender vier jaar gevangen voor brandstichting in een school. Zijn broer Abdelkader vermoedt dat hij in de gevangenis is geradicaliseerd.
Nadat hij vrijkwam reisde A. in juli 2015 naar Duitsland, waar hij in april dit jaar asiel aanvroeg. Even woond hij in een asielopvang in Emmerik, vlak over de grens bij Nijmegen. Hij viel op bij de Duitse autoriteiten, toen hij banden kreeg met de radicale prediker Abu Walaa, vertelt een anonieme medewerker van de Duitse inlichtingendiensten aan de New York Times. Walaa - die ook wel bekend staat als 'de man zonder gezicht', omdat hij de gewoonte heeft zich met zijn rug naar de camera te laten filmen - werd in november opgepakt op verdenking van het ronselen van terroristen en het steunen van Islamitische Staat.
Tussen maart en september werd A. in de gaten gehouden, vertellen anonieme bronnen bij de Duitse justitie. Er werd vermoed dat hij een overval wilde plegen om wapens te kunnen kopen voor een aanslag. Maar de surveillance stopte omdat het weinig informatie opleverde, behalve dat A. drugs dealde in een Berlijns park.
Volgens het blad Focus had de recherche in de deelstaat Noordrijn-Westfalen al in de zomer informatie gekregen dat de Tunesiër een aanslag wilde plegen. Alle aanwijzingen waren echter niet hard genoeg om Amri aan te kunnen houden.
No-fly list
Ook de Amerikaanse inlichtingendiensten hielden de Tunesiër in de gaten, schrijft de New York Times. A. zou de aandacht hebben getrokken doordat hij op internet zocht naar handleidingen voor het maken van explosieven. Verder zeiden bronnen bij Amerikaanse inlichtingendiensten dat Anis zeker een keer contact met de terreurgroep Islamitische Staat heeft gehad. A. stond in de VS op de 'no-fly list'. Dat is een lijst van de TSC, het centrum van de federale regering voor de screening van terroristen. Personen op die lijst mogen niet van of naar de Verenigde Staten te vliegen.
In juni werd A's asielaanvraag al afgewezen. Duitsland kon hem niet uitzetten, omdat hij zei dat hij geen papieren had en omdat de Tunesische overheid hem niet erkende als burger. Die erkenning zou pas na de aanslag in Berlijn zijn gekomen.
In de cabine van de vrachtwagen waarmee de aanslag werd gepleegd, werden documenten van A. gevonden. Vandaag meldden verschillende Duitse media dat er op de deur van de vrachtwagen ook vingerafdrukken van de Tunesiër gevonden zijn.
