Amsterdam wil ruim 4000 inburgeraars alsnog een goede start geven

Het huidige inburgeringsbeleid werkt niet en gaat vanaf 2020 op de schop, kondigde minister Wouter Koolmees deze zomer aan. Dat duurt de gemeente Amsterdam te lang. De stad neemt vanaf volgende week al de touwtjes in handen en gaat extra taallessen aanbieden en controleren of inburgeringsbureaus hun werk goed doen.

“Als we halverwege 2020 pas ­beginnen, is dat voor een grote groep te laat”, zegt verantwoordelijk wethouder Marjolein Moorman (PvdA).

Waarom is 2020 te laat ?

Moorman: “We hebben een supercomplex inburgeringsstelsel. Stel je voor dat je hier komt, uit een oorlogssituatie, en helemaal alleen je weg moet vinden in dat stelsel, een lening moet afsluiten en de taal moet leren.

“Mensen lopen vast en bouwen schulden op; jij en ik zouden in dezelfde situatie belanden. Het systeem werkt niet, daar is ­iedereen het over eens. Maar als we daar pas halverwege 2020 iets aan gaan doen, valt een grote groep de komende ­anderhalf jaar nog tussen wal en schip. In Amsterdam alleen al zijn dat ruim vierduizend mensen. Die kunnen we nu nog een goede start bieden.”

Wat is het probleem met de ­inburgeringsbureaus?

“Er zitten malafide aanbieders tussen. Bureaus die een laptop cadeau geven, op afstand taallessen geven en zeggen: ‘Zoek het maar uit’. Dat zien we veel. Een ander probleem is dat de bureaus weinig flexibel zijn. De beste manier om een taal te leren en in te burgeren is door aan het werk te gaan. Maar we zien dat, als een statushouder een baan heeft ­gevonden, het soms stukloopt op de inburgeringscursus. Als jij drie keer per week tussen elf en één les hebt, wordt werken je wel erg moeilijk ­gemaakt.

“We zijn bij de invoering van de huidige inburgeringswet te veel uitgegaan van zelfredzaamheid. Intellectuele luiheid noem ik dat maar, want het is juist belangrijk om mensen te helpen. Denk even na: a s jij in een land dat je niet kent Arabisch zou moeten leren, hoe zou dat dan gaan? Dit gaat om statushouders, mensen van wie we zeggen dat hun leven in gevaar is als ze teruggaan. Die blijven hier.

“Zij moeten niet achterover leunen, natuurlijk niet, maar wij maken het nu moeilijker in plaats van makkelijker om in te burgeren. We hebben het vijf jaar lang niet goed gedaan en het schrijnende is dat juist in die vijf jaar veel mensen op de vlucht zijn geslagen.”

U maakt nu afspraken met inburgeringsbureaus en biedt inbur­geraars meer begeleiding. Waar heeft u de nieuwe wet nog voor nodig?

“Ik kan nu niet voorkomen dat iemand voor een discutabel inburgeringsbureau kiest. Die tienduizend euro die nu direct naar de statushouder gaat, komt straks naar de gemeente. Dat helpt al. We hebben ruimte nodig, in de regels en in de ­financiën. Al is het niet een kwestie van geld. Het nieuwe systeem zou niet meer geld moeten kosten dan het huidige. Eerder minder. Als we mensen uit de schulden houden en sneller aan het werk krijgen, scheelt dat op andere terreinen veel geld.”

De gemeente Amsterdam is groot, met veel kennis en mensen in huis. Hoe moeten kleine gemeenten dat straks doen als ze verantwoordelijk worden voor de inburgering?

“We zijn inderdaad groot, daarom zeggen we ook: laat ons maar uit­proberen, het wiel uitvinden. Daar komt wel een verantwoordelijkheid bij. Dan moeten wij weer tijd vrij­maken om andere gemeenten te ­helpen. Maar laat ons maar die voorloper zijn.”

Inburgeringswet leidt tot lage cijfers en hoge schulden

Het huidige stelsel, dat in 2013 van start ging, zit inburgeraars alleen maar in de weg, oordeelde de Nationale Ombudsman in oktober nog. Het is te ingewikkeld, instanties geven tegenstrijdige opdrachten en wie niet snel genoeg zijn examens haalt, krijgt te snel een boete. Eerder oordeelde ook het Kennisplatform Integratie & Samenleving, de Rekenkamer en onderzoeksbureau Significant al dat het huidige inburgeringsbeleid zijn doel voorbij schiet. Het stimuleert bijvoorbeeld niet om op een zo hoog mogelijk niveau de examens te doen, belemmert bij het vinden van werk en zadelt nieuwkomers op met schulden. Vanaf halverwege 2020 verandert de wet opnieuw. Dan krijgen gemeenten meer verantwoordelijkheid en moet het makkelijker worden om in te burgeren en gelijktijdig te starten met werken.

Lees ook:

Ombudsman: Overheid maakt inburgeren veel te moeilijk

Het huidige inburgeringsstelsel zit inburgeraars alleen maar in de weg. Het moet onmiddellijk anders, stelde de Nationale Ombudsman in oktober.

Vast tussen de raderen van het inburgeringsbeleid

Het inburgeren van de grote aantallen vluchtelingen die twee jaar geleden naar Nederland kwamen, is een megaklus. Niemand is blij met hoe het gaat. Lees hier de vier kwalen van het inburgeringsbeleid.