Amsterdam-Londen voorlopig nog hink-stap-sprong

Waterloo International, hartje Londen, heeft een ingrijpende face-lift ondergaan voor een waardige ontvangst van de TGV. Voor ruim een miljard gulden verrees een compleet nieuwe stationshal. Geheel rookvrij, met smetteloos glanzende perrons en veel elektronische snufjes. On-Britser kan haast niet.

Het binnenglijden van de geel-grijze Eurostar krijgt in die ambiance iets koninklijks. Voor elke rijtuigdeur een stewardess, een helpende hand voor de bagage, een vriendelijke verwijzing naar de gereserveerde plaats, een krantje. En, in de eerste klas, een welkomstdrankje, naar keuze champagne of een glaasje fris, plus de menukaart, met als hoofdgerecht zeeduivel dan wel kip, met een sappige sla vóór en grapefruit ná: especially created for Eurostar by our renowned French chef, vermeldt de Britse brochure.

Dagelijks glijdt hij nu met een vaartje van 140 kilometer veertien maal door de groene heuvels van Kent richting Eurotunnel. Negen maal voor de drie uur durende rit naar Parijs, vijfmaal naar Brussel-Zuid (in drie uur en een kwartier). Frequenties die geleidelijk zullen worden opgevoerd naarmate de vraag groeit. Maar daar ziet het voorlopig niet naar uit. Sinds het Verenigd Koninkrijk op 14 november vorig jaar ook per spoor rechtstreeks aan het continent gekoppeld werd, hebben 1,6 miljoen reizigers van de Eurostar gebruik gemaakt, maar die zorgden zelden voor volle treinen. Richting Parijs komt de gemiddelde bezettingsgraad niet boven 65 procent, terwijl de treinen op de Brussel-lijn nog maar voor 30 procent gevuld zijn. De Britten, traditioneel goed voor 70 procent van het verkeer over het Kanaal, moeten duidelijk nog wennen aan hun Europees paradepaardje.

De van begin af aan anti-tunnel ingestelde Britse pers zal hen ook nauwelijks stimuleren. Werden tijdens de aanleg van de tunnel ongelukken, vertragingen en financiële tegenvallers (Eurotunnel betaalt nog dagelijks zes miljoen gulden rente op van banken geleend kapitaal) door de Britten in tegenstelling tot de Franse pers breed uitgemeten, de kranten blijven ook na de voltooiing het project van de eeuw hinderlijk volgen.

European Passengers Services (EPS), de Britse exploitant van de Eurostar (in samenwerking met de Franse en Belgische spoorwegen) heeft in nog geen jaar tijd twee miljoen pond uitgekeerd aan passagiers die het slachtoffer zijn geweest van vertragingen, meldde onlangs met kennelijk leedvermaak de Britse krant The Observer.

De problemen ontstonden door mankementen aan de treinen of doordat de signalering niet goed werkte, werd uitgelegd. Zo moest op 4 juli een trein met bestemming Brussel in Kent stoppen en konden alle 284 passagiers uitstappen. Een week eerder maakte een trein op weg van Parijs naar Londen tot drie keer een noodstop, één in Frankrijk en twee op Engelse bodem. De honderden passagiers kwamen daardoor liefst vijf uur te laat op hun bestemming aan.

EPS ontkent het niet, maar tekent er bij aan dat 85 procent van de treinen wèl op tijd rijdt en dat als er vertraging is, passagiers dat royaal krijgen vergoed. Bij een vertraging van een half uur tot twee uur krijgen zij een gratis kaartje voor een enkele reis. Bij meer dan twee uur vertraging wordt een retourticket aangeboden. En als het helemaal de spuigaten uit loopt, krijgen zij hun geld terug.

De kinderziektes zijn er nog niet uit. Dat leek, vanwege de gecompliceerde technische systemen, ook niet te verwachten. De Eurostar is ook nog geen echte sprinter. Richting Parijs haalt hij alleen tussen Calais en Parijs zijn top van 300 kilometer per uur, en richting Brussel maar tot Lille. In Engeland zal het nog wel tot na de eeuwwisseling duren voordat het spoor voor hoge snelheden is aangepast. In België wordt het wat eerder, zij het toch vijf jaar later dan gepland: in 1998 als het spoor tussen Lille en Brussel klaar is.

De Nederlandse Spoorwegen volgen die voortgang nauwlettend. Want ook al zal het nog zeker acht jaar duren voordat Nederland zijn hoge-snelheidslijn heeft (het tracé staat nog niet eens vast), Amsterdam-Londen per trein lonkt al wel.

Donald Hatch, route-manager bij NS, schat dat het eerste jaar 50 000 tunnel-reizigers van en naar Nederland van de Eurostar gebruik zullen maken. Nederlandse reizigers rijden dan per 'gewone trein' naar Brussel-Zuid en stappen daar over op de Eurostar. Amsterdam-Londen vergt op die manier zes uur en drie kwartier, inclusief het half uur oponthoud in Brussel voor paspoortcontrole.

De belangstelling in Nederland voor de lijn was aanvankelijk dan ook zeer bescheiden. Dat veranderde pas enigszins toen NS in februari een speciaal tarief voor Nederlandse reizigers wist te bedingen: een weekend-retour voor 260 gulden, uit en thuis vanaf elk station in Nederland. Beperkende voorwaarde was dat veertien dagen voor vertrek moest worden gereserveerd en betaald en dat de reiziger een zaterdag of zondag in Londen doorbracht (ter vergelijking: een weekend-retour zonder die voorwaarden kost 380 gulden). Voorwaarden die overigens tussen 4 augustus en 23 september tijdelijk worden losgelaten, om het vakantieverkeer op te krikken. Dan geldt een tarief van 133 gulden enkele reis. Enige voorwaarde is dat met ten minste twee personen wordt gereisd.

Hoewel de opbrengst voor NS nog gering is, zegt Hatch veel waarde te hechten aan de Eurostar “als voorbeeld van de algehele produktvernieuwing die tussen nu en de eeuwwisseling wordt doorgevoerd”. Dat zal ook wat Nederland betreft al zomer volgend jaar enigszins merkbaar worden als NS de Nederlandse flitstrein, de Thalys, op de rails zet en niet meer in Brussel hoeft te worden overgestapt. Amsterdam-Londen wordt dan zes uur en een kwartier (Parijs vijf uur). In 1998 gaat het nog iets sneller. Als dan het traject Brussel-Lille klaar is, gaat er op de Londen-lijn nog eens drie kwartier af (naar Parijs een uur). Uiteindelijk moet het voor zowel Londen als Parijs drie uur en een kwartier worden, als ook Engeland en Nederland hun snelle baan klaar hebben. Maar dat zal op z'n vroegst pas in 2003 lukken.

Naast dat snelle perspectief biedt het spoor tussen Amsterdam en Londen eind volgend jaar ook een geheel nieuw rail-fenomeen: de hoteltrein.

's Avonds vertrek van Amsterdam CS,

's morgens vroeg in hartje Londen. En onderweg relaxen in een tweepersoons slaapcabine met toilet en douche. De prijs: ten minste de kosten van een vliegticket plus een nachtje hotel.