'Ambitie kan nooit te groot zijn'

Les 1

Volg je intuïtie

"De meeste mensen proberen hun leven te plannen. Ze denken in strategieën. Laatst kwam een jonge, net afgestudeerde jurist langs voor advies. Hij vroeg me: waar moet ik gaan werken, wat is een groeimarkt, wat is slim? Zo denk ik niet. Nooit gedaan ook. Ik doe eigenlijk alles impulsief, op gevoel.

We woonden in Zwitserland, waar mijn vader als kernfysicus werkte. Mijn ouders scheidden toen ik klein was. Daarna zag ik ze door een samenloop van omstandigheden bijna nooit meer. Ik was vijf toen ik bij een Drents pleeggezin werd ondergebracht. Ik herinner me haarscherp dat ik daar aankwam. Meteen voelde ik: hier wil ik niet zijn. Mijn intuïtie klopte - ik heb een vervelende jeugd gehad.

Laat het leven nou maar gewoon komen - dat model volg ik. Veel dingen die ik heb ondernomen, zijn een succes geworden. Ik doe dus toch iets goed. Dat is intuïtie, weet ik inmiddels. Op het juiste moment inpluggen op een gevoel, of een ontwikkeling. Ik ben sensitief, dat helpt enorm. Ik voel feilloos aan wat een goed idee is."

Les 2

Als journalist ontdek je hoe de wereld werkt

"In Veeningen, het Drentse gehucht waar ik ben opgegroeid, gebeurde helemaal niets. Er wás ook niets: zevenhonderd inwoners, geen voetbalclub, niet eens een kerk. Terwijl ik de wereld wilde ontdekken, zat ik diepongelukkig tussen alleen maar weilanden en koeien.

Als puber logeerde ik vaak bij mijn oom en tante in Dordrecht. In de kast stond de volledige serie 'Een jaar te kijk'. Fascinerend, die spectaculaire persfoto's van alle belangrijke wereldgebeurtenissen. Ik wist niet wat ik zag. Die fotoboeken openden de wereld voor mij. Weer was daar een sterk gevoel: dit wil ik ook. Anderhalf jaar later wist ik alles van fotografie. Aan mijn vader vroeg ik een camera. Een Canon AE1, een revolutionair model met een chip. Te duur, zei hij, begin maar met een Praktica LTL3.

De krakersrellen waren volop bezig toen ik in mei 1980 als aankomend hts-student in Amsterdam een kamer zocht. Op een gracht zag ik veel politie. Een kraakactie. Ik ben er twee uur bij gebleven met mijn Praktica. De dag erna sloeg ik De Telegraaf open, stond daar precies dezelfde foto als die ik had gemaakt. Zie je wel, dacht ik, dat kan ik ook. Toen heb ik meteen een politiescanner gekocht. Ik ben daarna als fotojournalist twintig jaar overal bij geweest. Een fantastische manier om als een Kuifje te ontdekken hoe de wereld werkt."

Les 3

Leer de wereld te snappen door kennis te vergaren

"Mijn vader kwam uit een tuindersfamilie maar werd kernfysicus bij CERN in Zwitserland. Van zijn enorme kennishonger heb ik wel wat meegekregen. Toen ik fotojournalist werd, ontdekte ik dat ik de wereld wilde begrijpen. Structuren doorgronden rond macht, politiek en geld. Elke dag weer een beetje meer en een beetje beter. Nog steeds is dat een belangrijke drijfveer. Waarom zou ik een roman kiezen, als ik ook een boek kan lezen waarvan ik kan leren?

In 1987 vierde ik vakantie op een Grieks eiland. Opeens kwam een Amerikaan totaal verwilderd aangerend: Wall Street was gecrasht, erger nog dan in 1929. Ik had nooit eerder getwijfeld aan het financiële systeem, maar die middag op het strand maakte ik me voor het eerst zorgen. In Athene heb ik meteen een boek gekocht van de Indiase econoom Ravi Batra: 'The Great Depression of 1990'.

Batra beschreef al in 1985 vanuit zijn oosterse zienswijze hoe het westerse kapitalisme in de eerste 25 jaar van de 21ste eeuw ineen zou storten. Hem moet ik volgen, voelde ik instinctief aan.

Elke vier jaar kwam Batra met een nieuw boek. Ik heb ze allemaal verslonden, in het Engels. 'Wat lees jij nou?' vroeg de journalist met wie ik in het vliegtuig zat naar Cuba. Ik was geen fotograaf die de macro-economische trends bestudeerde, maar ik wilde het allemaal begrijpen.

Het Binnenhof interesseert me geen moer. Nederland is zó klein, wij worden geregeerd door wat er zich buiten ons afspeelt. Geopolitieke ontwikkelingen daarentegen vreet ik. Zoals een kind in december uit bed komt om in zijn schoen te kijken, zo sta ik elke ochtend op: wat is er vannacht allemaal gebeurd?"

Les 4

Zakelijk slimme dingen doen maakt gelukkig

"Als student maakte ik een grote klapper door onbekende foto's van de ontvoerders van Heineken te verkopen aan Panorama, 3000 gulden kreeg ik ervoor. Daarna kon ik onderhandelen met Stern. Die betaalden 5000 gulden voor één fotootje. Ik heb er een neus voor. Voor mij was dat in die tijd enorm veel geld. Maar minstens zo belangrijk was de ontdekking: als je iets bijzonders in handen hebt en je bent creatief en slim, dan kun je veel geld verdienen. Dat is de Amsterdams-Joodse kant van mijn moeder, vertel ik mezelf altijd.

Ambitie kan nooit te groot zijn. Ik vind het fantastisch als mensen zeggen: Willem, dat kan nooit. Dan denk ik: het kan wél. Ik ben een ideeënman. Ik heb altijd een notitieboekje bij me. Er zijn zo veel dingen waaraan ik nog niet ben toegekomen. Mislukt iets, dan probeer ik gewoon wat nieuws uit.

In de jaren negentig kocht ik appartementen in de binnenstad van Amsterdam. Die verhuurde ik aan expats. Ook zo'n oud idee, dat ik ooit eens had opgeschreven. Na een mislukt Russisch houtexportavontuur kwam het me nu van pas. Die panden heb ik allemaal verkocht toen ik zag aankomen dat de huizenprijzen zouden dalen. De winst belegde ik weer in grondstofbedrijven.

In 2007 kwam mijn eerste boek uit. Daarin voorspelde ik de val van de dollar, het Amerikaanse bedrijfsmodel en de kredietcrisis. Niemand die eraan wilde, maar een jaar later brak de hel los. Dat was het moment om twee ideeën van de plank te halen waarvan ik dankzij mijn studie van de economische geschiedenis voorvoelde dat ze succesvol zouden worden: een webshop in fysiek goud en zilver voor het grote publiek, en een fonds dat investeert in goud- en zilverbedrijven. Drie jaar later deed AmsterdamGold al een jaaromzet van 100 miljoen, het fonds was inmiddels 75 miljoen groot.

Rijkdom is een maatstaf van succes. Het spel zélf is leuk, laten zien dat je slimmer bent dan de rest. Kijk naar mannen als George Soros en Warren Buffett. Beiden miljardair, dik in de tachtig. Die doen nog steeds hetzelfde als veertig jaar geleden, alsof ze hun eerste miljoen nog moeten verdienen."

Les 5

Stop met wat je ongelukkig maakt

"Als bedrijven groot worden, is personeel nodig. Dat moet gemanaged. Vreselijk, echt vreselijk vond ik het. Bovendien werd ik steeds meer geleefd. Elke dag weer een overvolle agenda. Drie presentaties per dag lukt alleen als je een auto met chauffeur hebt. Die bracht soms ook onze kinderen naar school. Dat is niet gezond, dat vervreemdt je van mensen om je heen.

Het leven werd er ook niet leuker op doordat ik te bekend werd. Als beurscommentator bij RTL Z kon ik jarenlang rustig over straat, maar dat veranderde toen ik een paar keer als tafelgast bij 'De Wereld Draait Door' en 'Pauw & Witteman' was aangeschoven. Stond ik bij de Albert Heijn, werd ik aangestaard. Of iemand riep: 'Hé Willem, wat is de goudprijs?' Succes maakt ook kwetsbaar. Ik wilde niet te hoog te paard zitten.

Ik heb opnieuw mijn gevoel gevolgd en mezelf gedwongen om weer normaal te gaan doen. In 2011 heb ik AmsterdamGold verkocht. Dat was toch vooral dozen schuiven. Doorgaan met het beleggingsfonds kon met een paar man en die doen gewoon hun ding, ook als ik niet op kantoor ben. Intellectueel is het ook veel uitdagender. We sluiten leuke deals, investeren in bedrijven die over de hele wereld naar goud, nikkel en andere grondstoffen boren. Van de zevenhonderd Nederlandse investeerders in ons fonds ken ik er zo'n vijfhonderd persoonlijk. Onze jaarvergaderingen zijn een soort familiedagen. Altijd gezellig, ook als we een jaar veel geld hebben verloren. Een vaste chauffeur heb ik niet meer. Mijn agenda is een stuk rustiger, bijna niemand kent me nog. Ik vind het heerlijk zo."

Les 6

Genieten is de grootste levenskunst

"Er is een documentaire over een weinig succesvolle band die door Amerika trekt, van concertzaal naar concertzaal. Op een winteravond ploeteren ze door de sneeuw. Een huisje doemt op, brandend haardvuur, de familie gezellig rond de tafel. Wat zeggen die bandleden tegen elkaar? Stel je voor dat je zó moet leven.

Een grijs, modaal leven is altijd mijn grootste angst geweest. Echt, de hel. Dat zit in mij, mijn broer en zus hebben het niet. Toen mijn vriendin zwanger was van ons eerste kind en Amsterdam uit wilde, heb ik gezegd: prima, maar we gaan niet naar zo'n straat in Haarlem met een Volvo voor de deur. Jan Modaal met een gouden randje. Iederéén wil het zo. Ik wil het anders, bijzonder.

In een vijfsterrenhotel voel ik me op mijn gemak. Dat is voor mij thuiskomen, ik houd enorm van luxe en comfort. Je hoeft niet per se rijk te zijn om te genieten van klasse en stijl. Ga voor een kop koffie naar het terras van het Amstel Hotel. Dan zit je aan het water, drink je uit het mooiste servies en heb je voor 4 euro een fantastische ochtend. Veel slimmer dan een staatslot kopen en wachten op dat miljoen dat toch nooit komt.

Weinig mensen kunnen zich een nieuwe Jaguar veroorloven, maar voor een paar duizend euro koop je een twintig jaar oud exemplaar. Ik heb er zelf een gekocht op een veiling. Originele aankoopprijs 190.000 gulden. Dat leer, dat fineer, zó mooi. Waarom zou je in Het Gooi gaan wonen, als je voor de helft van het geld een huis kunt kopen in Castricum, vlak bij het strand. Wintersport, ook een mooi voorbeeld. Daar word ik zó gelukkig van. Ik heb nooit een skivakantie overgeslagen, ook als ik geen geld had en bij vrienden moest lenen. Dat verdiende ik dan later op de een of andere manier wel weer.

Geld is iets raars in het hoofd van veel mensen, zeker de oudere generatie. Salaris, pensioen of een uitkering, dat is echt geld. Spaargeld, maar ook de overwaarde in een huis, is een soort Monopoly-geld. Daar moet je van afblijven. Wat ze alleen niet snappen: hun spaargeld is formeel een vordering op de bank. Als die omvalt...

Wat is wél slim? Geld met geld maken door het om te zetten in bijvoorbeeld goud, de enige geldvorm die geen krediet is, zoals bankier J.P. Morgan honderd jaar geleden al zei."

Les 7

Geld maakt onafhankelijk

"Alles waar 'te' voor staat is niet goed, behalve tevreden. Er zit waarheid in dat gezegde. Mensen worden gelukkig van hun eerste miljoen, daarna kalft het snel af. Geld betekent voor mij vooral: onafhankelijk zijn, en vrij.

Wat is rijkdom? Wat heeft in mijn leven echt waarde? Uiteindelijk zijn dat toch twee dingen: gezondheid en liefde. Onze zoons zijn bijna zestien en dertien. De oudste was nooit zo'n knuffelaar, maar tegenwoordig kruipt hij op de bank tegen me aan. Gisteren verdienden we een miljoen op één positie. Een mooi moment, maar het meest genoot ik toen ik thuiskwam en mijn jongste in mijn armen sprong."

undefined

Willem Middelkoop

Willem Middelkoop (Genève, 1962) is ondernemer en publicist. Na de hts-opleiding confectie-industrie werd hij freelance fotojournalist. Van 2001 tot 2008 was hij beurscommentator voor RTL Z. Hij is oprichter van AmsterdamGold en het Commodity Discovery Fund. In 2007 verscheen zijn eerste boek 'Als de dollar valt'.

undefined