Alsof Cromwell voor je neus staat

Ongelooflijk hoeveel vitaliteit én intimiteit Hilary Mantel dit historische verhaal weet mee te geven

Zes vrouwen had de Engelse Hendrik de Achtste. Zijn eerste huwelijk, met Katharina van Aragon, liet hij nietig verklaren, maar daarvoor moest hij eerst de Engelse kerk losmaken van de Kerk van Rome. Zijn tweede vrouw, Anna Boleyn, trouwde hij in 1533, maar haar liet hij wegens al dan niet vermeend overspel op 19 mei 1536 onthoofden. Dat maakte de weg vrij voor de derde vrouw, Jane Seymour, met wie hij een paar dagen later, op 30 mei 1536, in het huwelijk trad.

De drie huwelijken vormen het decor van Hilary Mantels 'Bring up the bodies', het afgelopen week met de Booker Prize bekroonde vervolg op 'Wolf Hall'. Voor dat boek won Mantel (1952) drie jaar geleden ook al een Booker Prize. De hoofdpersoon van deze boeken is Thomas Cromwell (1485-1540), een intelligente, handige en sluwe man, die als de belangrijkste minister en vertrouweling van Hendrik een grote rol speelde bij het maken en uitvoeren van de wetswijzigingen die nodig waren om Henry met Anna Boleyn te laten trouwen. Ook het proces tegen Anna bereidde hij voor.

In 'Wolf Hall' volgt Mantel Cromwell vanaf zijn vroege jeugd tot 1535. In 'Bring up the Bodies' (vertaald als 'Het boek Henry') beperkt ze het verhaal tot de periode waarin Cromwell Hendrik hielp Anna Boleyn te veroordelen en Jane Seymour te trouwen. Het verhaal over dat ene jaar is echter niet minder spannend dan de bijna veertig jaar die 'Wolf Hall' bestrijken. In beide romans weet Mantel Cromwell en zijn tijdgenoten op onnavolgbare wijze tot leven te wekken - haar psychologisch inzicht is jaloersmakend. Ongelooflijk groot moet ook de stapel cultuurhistorische en politieke boeken zijn die ze ter voorbereiding op deze romans heeft doorgewerkt.

En dan is er nog haar indrukwekkende manier van schrijven. Net als in 'Wolf Hall' verwoordt Mantel Cromwells gedachten in de tegenwoordige tijd en zoals die in zijn gesprekken en observaties spontaan opkomen, wat het verhaal een enorme intimiteit, vitaliteit en energie geeft. Hier keert hij na gedane arbeid terug naar huis: "Zijn huishouden is blij hem te zien, de gezichten van al zijn mensen stralen, kleine honden krioelen rond zijn voeten; hij pakt ze met hun wurmende lijven en wuivende staarten op en vraagt hoe ze het maken."

'Bring up the bodies' eindigt met Cromwells vermoeden van wat er na zijn dood zal gebeuren. "Wanneer mijn tijd komt", laat Mantel hem zeggen, "zou ik verdwenen kunnen zijn voor de inkt droog is. Ik laat een ware berg aan papier achter, en degenen die na mij komen (...) zullen schiften wat er overblijft en zeggen: Ach een oude akte, een oud wetsconcept, een oude brief uit de tijd van Thomas Cromwell, en dan zullen ze het blad omslaan en over me schrijven." (In de vertaling staat 'op mij voortschrijven', maar dat moet een fout zijn.)

Met ongeduld kijken we uit naar het derde deel van Mantels trilogie, over de laatste vier jaar van Cromwells leven. Uit het interview dat Jann Ruyters met haar hield (zie Trouw van 13 oktober), kunnen we opmaken dat zij zelf al popelt om alle drukte van zich af te schudden en zich terug te trekken achter haar bureau.

Hilary Mantel: Het Boek Henry. (Bring up the bodies) Vertaald dor Ine Willems. Dignatuur, Amsterdam; 423 blz.bladzijden, €22,95

undefined