Als sentiment de overhand krijgt

"Ivanka is een moeder van drie kinderen en ze heeft invloed," verklaarde Trumps zoon Eric tegen The Daily Telegraph. "Ik weet zeker dat ze gezegd moet hebben: 'Dit is verschrikkelijk'. Op een moment als dit treedt mijn vader handelend op." Of het inderdaad zo gegaan is, ligt besloten ligt in de boezem van de familie-business die het Amerikaanse presidentschap geworden is.

Dat sentiment de overhand krijgt op de koele berekening waar een machtspolitiek om vraagt, is niet nieuw. Trumps voorganger Ronald Reagan is er een goed voorbeeld van. Hij trad aan als anti-communistische ijzervreter en eindigde – in weerwil van zijn Star Wars-programma – als de initiatiefnemer van de grootste ontwapeningsinspanning sinds de Tweede Wereldoorlog. Het zien van de TV-film The Day After had Reagan in 1983 met één klap doordrongen van de verschrikkingen van een atoomoorlog. Drie jaar later sprak hij tijdens een beroemde ontmoeting met Michail Gorbatsjov in Reykjavik af dat beide grootmachten hun kernwapenarsenaal geleidelijk zouden afbouwen.

Dreigementen tot daden

Sentiment – zelfs veroorzaakt door de pure fictie van een Hollywoodfilm – hoeft in de politiek dus niet altijd slecht uit te pakken. Dat was volgens mijn collega-columnist Sylvain Ephimenco ook bij Trump niet het geval. Hij deed wat Barack Obama had móeten doen toen Assad al eerder chemische wapens gebruikt had: zijn dreigementen in daden omzetten.

Eén probleem is er daarbij wel. Waar Obama niets deed na te hebben gewaarschuwd, handelde Trump zonder te hebben gedreigd – met de haastige toevoeging dat het bombardement een kwestie was van eens en nooit weer. Dat lijkt me het beste recept om de hele operatie dus alsnog zinloos te maken.

Mijn andere collega-columnist, Rob de Wijk, stond dan ook lijnrecht tegenover Ephimenco. Ja, Obama had moeten doen wat Trump nu deed, maar inmiddels is dat een gepasseerd punt en is een bombardement levensgevaarlijk geworden, zo verklaarde hij direct na de Amerikaanse aanval. Niet alleen Assad maar ook diens Russische beschermheer Poetin wordt erdoor geraakt. De daaropvolgende dagen onderschreven dat. Wat er van de bestrijding van Islamitische Staat in Syrië terecht moet komen, weet niemand meer.

Voor- en nadelen

Sentiment heeft in de politiek alleen maar een functie wanneer het gepaard gaat met een nuchtere afweging van voor- en nadelen, winst en risico. En daaraan lijkt het in het Witte Huis nog altijd te ontbreken. Donald Trump betoont zich minder de koele strateeg waarvoor hij zichzelf graag uitgeeft dan een roekeloze gokverslaafde die bij elke uitdaging va-banque speelt. Soms win je daarmee, maar vaker verlies je – en als President van de Verenigde Staten heb je dan te rekenen met grotere consequenties dan als failliet verklaarde zakenman.

Dat Eric Trump in datzelfde interview zijn vader omschrijft als ‘een groot denker, praktisch maar niet impulsief’ draagt niet tot het vertrouwen bij. Eerder doet het denken aan een andere President uit de recente Amerikaanse geschiedenis. Door de Watergate-affaire in een hoek gedreven bezwoer Richard Nixon het land met de hand op het hart: ‘I’m not a crook’ – en bevestigde daarmee wat veel Amerikanen al langer dachten.

Kwispel de hond

Pas werkelijk onrustbarend wordt het interview met Trumps zoon echter wanneer Rusland ter sprake komt. Dat is bij deze president, die nog altijd mede door Poetin in het zadel lijkt te zijn geholpen, een heikel punt. ‘Als er iets is dat [de aanval op] Syrië uitwerkte, dan was het duidelijk te maken dat er geen bijzondere band met Rusland is,’ aldus Eric Trump.

Dat zou de huidige president wel eens op ideeën kunnen brengen. Binnenslands ligt hij steeds zwaarder onder vuur en met niets weet een leider zijn land zo effectief achter zich te krijgen dan met een beperkt maar spectaculair oorlogje ergens op de aardbol. ‘Kwispel de hond,’ (Wag the dog) heet dat sinds daarover in 1997 een film werd gemaakt.

Nee, Trump zal Syrië niet hebben aangevallen om zijn hond te kwispelen. Maar de bijval waarmee hij plots omarmd werd als de staatsman die hij eigenlijk zou moeten zijn, kan hem licht op gedachten brengen – en dan zijn we nog niet jarig. Een sentimentele dochter (‘moeder van drie kinderen’) kan dan best handig zijn.