Als meisje van 15 moest Tamana alles voor haar vader vertalen
De eerste verhoren bij aankomst in Nederland negentien jaar geleden; eigenlijk ging het daar al mis. Zijn tolk, een Iraniër, sprak Farsi. Hij, Afghaan, sprak Dari. En ja, er is hem inderdaad meerdere malen gevraagd of hij wel goed begreep wat de tolk vertelde, zo lees ik in het verslag. Maar hij, en dat mag je zowel onnozelheid, beleefdheid als achteloosheid noemen, zei gewoon overal 'ja' op. Iets wat hij vandaag nog steeds doet bij alles wat ik van hem bevestigd wil hebben. Gaat het goed? 'Ja.' Vind je roze ook zo'n mooie kleur? 'Ja.' Zullen we gaan tapdansen? 'Ja.'
Gelukkig is Tamana, zijn dochter, er ook bij om te vertalen, hier in Delhi waar ik hem, Feda Amiri, bezoek. Hoewel... ze vertaalt, ja. Maar de keren dat ik haar hoorde zeggen dat ze niet goed weet hoe ze mijn verhaal moet vertalen naar het Afghaans, of dat ze de woorden van haar vader niet goed begrijpt en me dus niet kan vertellen wat hij nu exact probeert te zeggen, zijn ontelbaar.
In 2005 werd hij nog eenmaal zeer langdurig verhoord door de IND. Urenlang, zo vertelt hij. Weer een Iraanse tolk. Ze probeerden hem boos te maken, zegt hij. En stelden tien keer opnieuw dezelfde vragen over dingen die hij allang had gezegd. Bijvoorbeeld over zijn functie in Afghanistan. "Je zegt dat je een lage rang had, maar bestond er geen roulatiesysteem waarbinnen ook jij mensen moest martelen?" "Nee, natuurlijk niet, ik werkte als een soort politieagent op straat, juist om de mensen te beschermen." "Je kan helemaal eerlijk tegen ons zijn hoor, heb je echt geen mensen gemarteld?" "Nee, dat zeg ik toch, ik beschermde juist mensen op straat, wat zijn dit voor rare vragen!" En opnieuw en opnieuw en opnieuw... Totdat hij het beu was en maar gewoon overal 'ja hoor, is goed' op ging antwoorden.
"Dat is wel een beetje dom", zei ik hem hier. "Ja, maar die mensen waren heel heel erg vervelend", antwoordde hij.
Ook zijn advocaat mailt me dat hij Feda heeft gevraagd of de conclusie van de IND, dat hij majoor was, wel klopt. "Ja hoor", had Feda gezegd.
Ik leg het hem voor. Hij herinnert zich er niets van dat hem de vraag is gesteld. En Tamana ook niet. Ze was bij bijna alle gesprekken, vanaf dat ze 15 of 16 was. Zíj was als meisje verantwoordelijk voor alle vertalingen en de juridische procedures van haar vader. Heel af en toe kreeg ze geen vrij van school en voerde haar vader de gesprekken met zijn advocaat alleen, zonder tolk. "Maar hoe komen ze er dan bij dat je majoor was?" Die conclusie is namelijk extra vreemd omdat in de eerste verslagen van de IND juist staat dat Feda een heel lage functie op straat had. De enige verklaring die hij heeft, is dat hij tijdens het urenlange gesprek in 2005 een tekening heeft gemaakt waarin hij de verschillende rangen en functies die er waren, heeft geprobeerd uit te leggen. Hij had de rang 'Lamlay sarang' en zou gepromoveerd worden tot 'Jigtoran', de rang ónder majoor ('Jaglau'). Maar voordat dat gebeurde nam hij ontslag.
"Kan iemand dit bevestigen?", vraag ik hem. En hij overhandigt me een lijst met namen van oud-collega's, vrienden en leidinggevenden. Een deel woonachtig in Europa. Ik beloof ze te bezoeken.
undefined
