Alles is anders bij de vrouw, niet alleen de geslachtsdelen
Dokters moeten veel meer dan nu rekening houden met het feit dat vrouwen andere gezondheidsproblemen hebben dan mannen. Dat is de inzet van een plan 'gender en gezondheid' dat morgen wordt gepresenteerd. Vrouwen hebben niet alleen unieke medische problemen - zoals borstkanker en alle verschijnselen rond de overgang - maar bij hen verlopen veel algemene ziektes ook anders dan bij mannen.
De laatste jaren is al bekend geworden dat bijvoorbeeld hartinfarcten geen exclusieve mannenzaak zijn, zoals vroeger werd aangenomen, en dat ze vaak anders verlopen bij vrouwen en daardoor ook minder snel worden herkend. Daarnaast zijn er ook bijvoorbeeld aanwijzingen dat vrouwen anders reageren op medicijnen. Terwijl veel farmaceuten testen op een overwegend mannelijke onderzoeksgroep, blijkt pas later dat vrouwen meer bijverschijnselen ervaren of dat het nieuwe medicijn bij hen minder effectief is.
De campagne trapt morgen af met een expertbijeenkomst en discussie in het UMC Utrecht over de zorg rond de overgang. De komende twee jaar komen ook hart- en vaatzieken, en angst en depressie aan bod. Universitaire ziekenhuizen worden bezocht om erop te wijzen dat de relevante verschillen tussen zorg aan mannen en aan vrouwen in alle artsenopleidingen aan bod moet komen. Over twee jaar moet er een advies liggen voor deze opleidingen en een overzicht wat er bekend is per ziekte over het sekseverschil en wat nog nader moet worden uitgezocht.
Het plan is opgesteld door de 'Alliantie gender & gezondheid'. Hierin zitten vrouwennetwerk Women Inc en verschillende vertegenwoordigers van gezondheidsorganisaties. Minister Jet Bussemaker, die emancipatie in haar portefeuille heeft, ondersteunt de campagne met een bijdrage van rond de half miljoen euro.
Feministen en artsen willen af van de 'bikini-visie' op vrouwen
"Het lijkt tegenstrijdig, wij zijn op veel fronten juist voor gelijke behandeling", zegt directeur Jannet Vaessen van vrouwennetwerk Women- inc. "Maar het lichaam van een vrouw zit nu eenmaal anders in elkaar dan het mannelijk lichaam. Terwijl de zorg nog vaak uitgaat van de man. Dat willen wij veranderen. De zorg voor vrouwen kan beter."
Vaessen heeft daarbij zeker niet alleen de vrouwenarts op het oog. "Natuurlijk zijn er ziektes die alleen bij vrouwen voorkomen. Maar als je gaat doorvragen bij veel andere artsen blijkt dat er ook op hun vakgebied verschillen zijn. Die zijn vaak maar ten dele bekend, of zelfs helemaal niet."
Women Inc nam daarom het voortouw tot de 'Alliantie Gender en Gezondheid', een samenwerking met gezondheidsclubs die morgen de eerste campagne lanceert voor zorg die rekening houdt met sekseverschillen.
Betere zorg
Dit weekeinde kreeg de campagne groen licht van minister Jet Bussemaker. Zij heeft emancipatie in haar portefeuille en verwacht dat betere aandacht voor sekseverschillen leidt tot betere zorg - én tot meer kwaliteit van leven van zowel mannen als vrouwen.
Een groot deel daarvan gaat naar de ontwikkeling van 'gendersensitiviteit' in de bestaande artsenopleidingen. "Wij stonden op festival Lowlands en daar zei een mannelijke student geneeskunde nog tegen mij: 'U weet meer van de verschillen in de zorg tussen man en vrouw dan ik", illustreert Vaessen haar punt.
De menopauze
De fase van de overgang is het eerste thema van de nieuwe Alliantie. Is Vaessen niet bang dat criticasters daardoor de campagne direct wegschrijven als 'die vrouwen moeten weer wat te zeuren hebben?' "Het verschilt enorm hoe vrouwen de overgang ervaren, maar er zijn steeds meer onderzoeken waaruit blijkt dat een deel van hen serieuze klachten heeft, van hart- en vaatproblemen tot depressie. Daar zijn de betrokken artsen het allang over eens.
Die klachten kun je niet meer afdoen als 'even volhouden en gewoon doorwerken'. De baas die dat tegen zijn vrouwelijke werknemer zegt, loopt grote kans haar een tijd ziek thuis te hebben. Ook vrouwen zelf mogen de klachten best serieuzer nemen en vragen om meer onderzoek."
Bart Fauser, gynaecoloog en hoogleraar voortplantingskunde aan het UMC Utrecht, pleit al langer voor aparte aandacht voor de vrouw. "In de gezondheidszorg hebben we van oudsher een bikini-visie: we bekijken van de vrouw vooral de geslachtsdelen. Terwijl vrouwen andere zorg nodig hebben voor bijna alles: hart, longen, diabetes, psychiatrie en ga zo maar door."
Volgens Fauser groeit het besef bij artsen. "Jaren terug zeiden ze nog tegen me 'doe niet zo moeilijk' als ik dit aanroerde. Inmiddels zijn veel artsen zich bewust van de verschillen. Dat moeten we nu nog omzetten in actie: meer aandacht in de opleiding en werken aan betere kennis over de verschillen, zodat we de zorg kunnen verbeteren."
