'Alleen bij hoge uitzondering geven we gegevens van reizigers door'

“Nee, wij strooien niet met gegevens”, zegt Arco Groothedde van Translink, het bedrijf achter de ov-chipkaart. “We hebben een zero-tolerancebeleid als het gaat om privacy.” Dat is niets nieuws, volgens Groothedde. “Betrouwbaarheid en zorgvuldigheid zit ingebakken in ons DNA.”

Toch verstrekte Translink tot voor kort nog reisgegevens aan de Dienst Uitvoering Onderwijs (Duo), als die daarom vroeg. De rechter tikte het bedrijf in mei echter op de vingers. Translink had onterecht de reisgegevens verstrekt van een student die door de Duo werd verdacht van het frauderen met een beurs voor uitwonende studenten.

Waarom gaf u die gegevens?

“Zij wilden onze gegevens hebben voor het opsporen van fraude bij studenten die thuis woonden maar wel een uitwonende beurs ontvingen. Wij dachten aanvankelijk dat er een wettelijke grond was waardoor wij verplicht waren deze reisgegevens aan de Duo te verstrekken. Maar de rechter ziet dat anders. Dus dat doen we nu ook niet meer. Geen enkele toezichthouder kan bij ons nog gegevens opvragen. Ook bijvoorbeeld de Sociale Verzekeringsbank niet, die deed dat ook nog weleens.”

Je vraagt je dan toch af of je reisgegevens veilig zijn bij Translink.

“Wij houden ons bewijsbaar en aantoonbaar aan alle privacyregels. Vanaf begin volgend jaar voldoen we ook aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (nieuwe Europese privacywetgeving, red.). Daarvoor hebben we zelfs al sinds 2016 een speciale privacyfunctionaris. In uitzonderlijke gevallen verstrekken wij gegevens aan het Openbaar Ministerie. Dan moet het gaan om criminaliteit of om een vermissing. Denk bij het laatste bijvoorbeeld aan een vermist meisje of een demente oudere. In zo’n geval wordt er hier, door speciaal daarvoor aangestelde mensen, een afweging gemaakt of we die gegevens kunnen verstrekken. Het gaat om een beperkte set gegevens. Het is allerminst een geval van ‘u vraagt, wij draaien’. We hebben hier duidelijke protocollen voor.”

Translink maakt winst, terwijl het een organisatie is zonder winstoogmerk. Hoe kan dat?

“Het opzetten van de ov-chipkaart heeft veel geld gekost, honderden miljoenen. Die investering is destijds gedaan door de ov-bedrijven. De schuld die daarvoor toen is aangegaan, moet Translink aflossen. Dat kost ons zo’n 10 tot 11 miljoen euro per jaar. Vandaar dat wij een positief resultaat moeten draaien. En als de schuld over een jaar of vier is afbetaald, dan zullen wij een lagere transactieprijs gaan doorberekenen aan de vervoerders.”

Voor veel mensen blijft het moeilijk te begrijpen dat een ov-chipkaart 7,50 euro kost, terwijl het plastic kaartje 88 cent waard is. Kunt u uitleggen waar de rest van het geld heengaat?

“Niet alleen het plastic kost geld. Kaarten moeten gepersonaliseerd en beveiligd worden. Bovendien hebben we een klantenservice voor het geval een kaart verloren of gestolen is.”

Van simpel stukje plastic tot ov-chipkaart

Elke ov-chipkaart in het land is gemaakt door een van de twee machines die in een kantoorgebouw vlak bij station Amersfoort staan. Voordat de kaarten de machine ingaan, zijn ze aan één kant nog wit. In een rijtje maken ze de reis door de computergestuurde machine.

Die weet precies welke foto en welke naam op de langskomende kaarten moet komen te staan. Sommige kaarten gaan langs de kleurrol met NS-blauw, alle gaan ze langs de rol met hologramfolie en bij alle wordt de chip aan het einde van de reis opengezet. Vervolgens worden ze automatisch op de juiste brief geplakt, die daarna in de enveloppe wordt gestopt.

Er zijn 14 miljoen ov-chipkaarten in omloop, waarvan zo’n 60 procent gepersonaliseerd is en 40 procent anoniem. Per jaar maakt en vervangt Translink zo’n 3 miljoen kaarten.

Het aantal verwerkte transacties ligt rond de 2,5 miljard per jaar. Nadat overdag alle transacties zijn geregistreerd, wordt ’s nachts al het verdiende geld verdeeld onder de verschillende ov-bedrijven.

Lees ook: Massaal inchecken met het mobieltje zit er nog even niet in.