Alle medewerkers in het ziekenhuis een griepprik, gaat dat lukken?

Een beroepsgroep die elke dag te maken krijgt met zieke, kwetsbare patiënten, die kennis heeft van de gezondheidszorg en medische wetenschap, die beroepsgroep zal zich toch wel laten vaccineren tegen griep? Nee dus. Gemiddeld haalt ongeveer 5 procent van het personeel in ziekenhuizen een griepprik. Onbegrijpelijk, vindt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). De branchevereniging start vandaag een campagne om medewerkers in witte jassen over te halen toch een prik te halen. De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), V&VN (beroepsvereniging verpleegkundigen en verzorgenden) en de Federatie Medisch Specialisten (FMS) steunen de campagne.

en krijgt daarbij steun .

Hoe lastig die missie is, daarover praten vijf leden van de infectiecommissie van het St. Jansdal in de kamer van zorgmanager Frits van der Velde. “Met feiten en argumenten red je het niet”, zegt Arine Bakker, deskundige infectiepreventie van het ziekenhuis in Harderwijk. “Het draait om sentiment. Dan kun je prachtige studies rondsturen die aantonen dat vaccinatie wel werkt, maar ja…”

“Veel collega’s zien er het nut niet van in”, zegt verpleegkundige Henrieke Westerbroek. “Ze zeggen: ik krijg zelf de griep niet, dus waarom zou ik die prik nemen? Of: ik geloof niet dat ik het virus overdraag, ik word er ziek van. Als de één het niet doet, dan denkt de ander: waarom ik wel?”

Morele plicht

St. Jansdal voert al jaren interne campagnes om de vaccinatiegraad te verhogen. Het ziekenhuis spreekt over een ‘morele plicht om vaccinatie te accepteren’. Met een gemiddelde vaccinatiegraad van 10 procent, scoort St. Jansdal beter dan het landelijk gemiddelde. “Maar 10 procent is beschamend laag”, zegt Van der Velde. “Beschamend omdat vaccinatie iets is dat je niet voor jezelf doet, maar voor de patiënten.”

“Eigenlijk net als je handen desinfecteren”, vult Westerbroek aan. “Dat doe je ook voor de patiënten.”

Gemiddeld sterven er elk jaar ongeveer tweeduizend Nederlanders aan influenza. Het is niet bekend hoeveel personen het virus oplopen in het ziekenhuis. Een patiënt kan besmet raken, maar pas thuis, na ontslag uit het ziekenhuis, de griep krijgen. Ook is het niet bekend hoe patiënten besmet raken. Dat kan namelijk gebeuren via de verpleegkundige, de arts, maar ook door bezoekers of medepatiënten.

De meeste ziekenhuismedewerkers krijgen geen griep, zelfs niet als ze op de afdeling werken waar zware grieppatiënten liggen. Daarom ook zeggen sommigen: ik krijg het toch niet, prik of geen prik. Maar dragers van het influenzavirus kunnen de ziekte verspreiden zonder zelf ziek te worden.

Ook artsen niet

Het zijn niet alleen de verpleegkundigen die zich onvoldoende vaccineren, ook artsen laten het afweten. Zij wijzen vaak op de gebrekkige werking. Nu biedt een griepprik inderdaad geen garantie dat iemand de griep niet krijgt. “Toch is er echt bewijs dat de prik werkt”, zegt apotheker in het St. Jansdal Marieke Ebbens. “Daarnaast laat een studie van het UMC Utrecht zien dat een hogere vaccinatie tot minder patiënten met griep leidt. Elke extra personeelslid die zich vaccineert heeft dus zin.”

Omdat de discussie over vaccinatie binnen het zorgpersoneel voor een groot deel om sentimenten draait, zal het volgens bedrijfsarts Otto Pellegrom schelen als artsen een actievere rol spelen. “Ik denk dat het een positief effect kan hebben als de zorgmanagers en de raad van bestuur tegen artsen zeggen: we verwachten dat jullie je vaccineren.”

“Daar hebben we het pas over gehad in het management team”, zegt zorgmanager Van der Velde. “De twee artsen die er bij waren opperden dat we langs moesten gaan met een prik. Dan hoeven mensen niet op een bepaald tijdstip naar een bepaalde ruimte om zich in te laten enten.”

“Ik ken dat systeem van eerdere werkplekken”, zegt apotheker Ebbens . “Dan kwamen ze langs met een karretje met prikken en vroegen ze: heb je hem al gehad? Nee, zal ik hem even zetten? Dat werkte goed.”

Druk uitoefenen

Bedrijfsarts Pellegrom zou het goed vinden als het bestuur druk uitoefent op personeel. “Al is dat een lastig ethisch probleem. Het geven van injecties is een aanslag op je persoonlijke integriteit. Toch, in de commissie zijn we het eens dat je mensen best onder druk zou mogen zetten om een vaccinatie te halen. Ik heb wel eens gezegd: als een leidinggevende zich niet laat vaccineren zonder goede reden, dan vind ik dat een disfunctionerende leidinggevende. Het gaat ver, maar de meeste mensen van de infectiecommissie vinden dat je op leidinggevenden en bestuurders best wat druk uit zou mogen oefenen.”

“Jawel, maar de ervaring leert dat als ergens druk op uitoefent, dat de weerstand ook hoger wordt”, zegt Westerbroek.

Infectiedeskundige Bakker herinnert zich dat er ook gesproken is over een soort ‘geen-bezwaar-systeem’, net zoals bij de huidige donorwet. “Dan krijgt iedereen de griepprik tenzij je aangeeft hem niet te willen.”

De brancheorganisatie voor ziekenhuizen NVZ heeft nog een andere reden om campagne te voeren voor vaccinatie. Vorige zomer velde de griep veel medewerkers terwijl het aantal opnames door influenza toenam. Gevolg: een tekort aan personeel. Dit leidt regelmatig tot opnamestops, stelt de NVZ. Zo heeft 52 procent van de ziekenhuizen vorig jaar meer dan 5 keer een opnamestop moeten afkondigen.

Lees ook:

De griep te lijf met een feilbaar vaccin

De r zit in de maand en de prikken liggen klaar. Griepspuit halen of niet? Feiten overeen vaccinatieprogramma.

Waarom we moeten stoppen met de griepprik

Van de griepprik is niet bewezen wat het effect ervan is. Reden genoeg om ermee te stoppen, stelt huisarts Hans van der Linde.