Alle geluk van de wereld in Rotterdam
Als je een spleet tussen je tanden hebt, zul je een gelukkig leven hebben, denken mensen in Schotland. En als je veel zingt, wordt het mooi weer, geloven ze in Eritrea. In Suriname heb je geluk als een vogel op je hoofd poept.
Vorig schooljaar behandelde Lilian van Toorn, lerares Nederlands op het Rotterdamse Noordrand College voor (i)vbo en mavo, het boek over de avonturen van Tom Sawyer in de les. Daarin ging het over bijgeloof en geluk. Op de school zitten kinderen uit veel verschillende landen en tijdens de les bleek dat ieder land zijn eigen bijgeloof had. Elke dag kwamen de leerlingen weer met nieuwe verhalen. Lilian maakte er samen met beeldend kunstenaar Ellen Vomberg een project van voor meer leerlingen. “We deden een oproep, dat we een boekje gingen maken van alle verzamelde spreuken”, zegt ze. “En voor ik het wist hadden we een groep van 26 mensen.”
Elke dinsdagmiddag kwamen leerlingen uit de eerste en tweede klas na schooltijd bijeen en gingen aan de slag. “Eerst was het wel vreemd”, zegt Raquel (15). “We kenden elkaar nog niet, maar al snel begonnen we geintjes met elkaar te maken.” Carrol (15) vond die samenwerking het leukst. “En het Dunya-festival”, vullen Raquel en Lionel (14) meteen aan. Op dat culturele festival in Rotterdam hadden ze een eigen stand en verkochten ze hun spullen. Het boek was toen al uitgekomen.
Daar was een hoop werk aan voorafgegaan. De leerlingen waren in twee groepen verdeeld: 'journalisten' en 'illustratoren'. De journalisten gingen eerst op zoek naar geluk bij vrienden en familie. “Mijn moeder komt uit Tunesië”, vertelt Wajdi (15). “Daar brengt het geluk, als je een lange sinaasappelschil hebt, die niet is afgebroken.” Ze zochten verder en stuurden zelfs faxen naar buitenlanse ambassades. Raquel en Lionel laten een map zien waarin ze de antwoorden bewaren. Die zijn heel verschillend.
De Pakistaanse ambassade stuurde een kort briefje: “In Pakistan geloven we niet in geluk, maar in het lot.” Maar van de ambassadeur van Bulgarije kregen ze een lange lijst met geluksspreuken en hij beloofde het boek te kopen zodra het er was. “En toen waren we nog maar net begonnen”, zegt Ellen.
De leerlingen komen erg ervaren en zelfverzekerd over, maar aan het begin was dat wel anders. Het eerste telefoontje van Lionel en Wajdi was geen succes. “Dat was naar het Museum voor Volkenkunde in Rotterdam. We wisten niet zo goed wat we moesten zeggen, en de telefoniste begreep ons niet. We waren toen bang dat ze geintjes over ons zouden maken.” Wajdi vond ook zijn radiodebuut erg spannend. “Het was mijn eerste interview en dan gelijk op de radio. Maar het ging wel goed.”
Inmiddels zijn ze door de wol geverfd. Raquel, van huis uit Spaans, spreekt Spaans met sommige ambassadeurs die ze moet bellen. “Soms is dat wel lastig, dan hebben ze een ander accent”, zegt ze. Lionel volgde een Internet-cursus en vond daardoor nog meer geluksspreuken. Het aanvragen van subsidies, het helpen bij de begroting, overal kregen ze mee te maken. “Wij vonden zelfs nog een fout in de begroting van de gemeente”, vertelt Carrol.
Ellen Vomberg begeleidde de illustratoren. Die maakten de kunstvoorwerpen, lijstten de schilderijen in, en richtten etalages in van twee boekwinkels die hun boek verkochten. Toen het boekje eenmaal af was, en de leerlingen meer ervaren waren, bleek het Museum voor Volkenkunde wél interesse te hebben. Inmiddels hangen veertig tekeningen en schilderijen aan de muur. De grotere kunstvoorwerpen moeten de komende dagen worden opgesteld met hulp van de leerlingen. Woensdag moet alles af zijn: dan komt het publiek kijken.
De leerlingen zullen bij de officiële opening de genodigden zelf rondleiden. “En we doen ook een deel van de openingsspeech”, zegt Raquel. Verder zijn ze druk bezig met de voorbereiding van twee workshops, die ze 28 oktober in het museum geven. De opbrengst van het boek gaat naar de Novib. Maar een klein deel van het geld is bestemd voor iets dat de leerlingen zelf graag willen. “Kreeft eten”, roept de één. “Een diner-dansant”, vindt een ander. “Ja, met chique kleren in een chic restaurant.”
