Alcoholwet lijkt te werken: minderjarigen drinken minder en later
Het alcoholgebruik onder Nederlandse vijftien- en zestienjarigen neemt verder af. Jongeren starten ook later met drinken. Het bingedrinken - meer dan vijf glazen in twee uur tijd - blijft wel zorgwekkend hoog, zegt het Trimbos-instituut.
Sinds de invoering van de leeftijdsgrens NIX 18, begin 2014, wordt vaak de vraag gesteld of jongeren daardoor niet juist meer zijn gaan drinken. Of dat ze vaker alcohol nuttigen op straat, nu ze de cafés niet meer in mogen. Ook de suggestie dat ze zijn overgestapt op drugs, blijkt niet uit de nieuwste cijfers.
De afname in alcoholgebruik komt uit een eerste analyse van Espad, het grootste internationale onderzoek op het gebied van middelengebruik onder jongeren. Zowel het ooit drinken, de laatste vier weken drinken alswel het bingedrinken in zijn algemeenheid is afgenomen onder vijftien- en zestienjarigen.
De enquête wordt elke vier jaar gehouden in veertig landen. Trimbos verzorgt het Nederlandse deel: 1700 15- en 16-jarigen scholieren deden mee in 2015.
Verslavingszorginstelling Jellinek denkt dat de nieuwe wet de positie van ouders verstevigt. "Ze zijn wellicht adequater in het nee zeggen. Het mag gewoon niet, het staat in de wet," zegt woordvoerder Floor van Bakkum. Toch blijft alcoholgebruik terugdringen lastig in een land waar de bevolking best stevig drinkt. "Elke avond bier of wijn bij het eten, is vrij normaal. Een echte cultuuromslag vergt doorgaans meer dan een paar jaar."
Tekst loopt door onder de grafiek.
Bingedrinken
Jongeren die alcohol drinken, hebben meestal ook ervaring met bingedrinken. In de groep die 'wel eens' alcohol heeft gedronken heeft 72 procent in de vier weken voor het onderzoek tenminste vijf glazen alcohol gedronken bij één gelegenheid. Dat aandeel is niet afgenomen tussen 2011 en 2015.
Het bingedrinken onder drinkers is onveranderd hoog. De verschillen tussen jongens en meisjes zijn kleiner geworden. Dat is vooral toe te schrijven aan jongens, onder hen is het bingedrinken gedaald van 53 procent in 2011 naar 38 procent in 2015. Het lijkt er op dat meisjes nu iets meer ervaring hebben met grote hoeveelheden drank. Hoewel het drugsgebruik in de algemene bevolking is toegenomen, gebruikten 15- en 16-jarigen in 2015 niet meer drugs dan in 2011.
Steeds minder
Vandaag verscheen ook de internationale HBSC-studie, een heel breed onderzoek naar de gezondheid van kinderen. Maar liefst 200.000 elf, dertien- en vijftienjarigen uit 42 verschillende landen deden hieraan mee. Ook deze studie laat zien dat Nederlandse, en Europese, jongeren steeds minder doen aan roken, drinken, cannabisgebruik en seks. Dit onderzoek vergelijkt het jaar 2013 met 2009, dus de periode voor NIX 18.
Volgens Gonneke Stevens, jeugdonderzoeker bij de Universiteit Utrecht en vanuit Nederland betrokken bij de HBSC-studie, gaat het op vrijwel alle fronten heel erg goed met de Nederlandse jeugd. "Ze leven gezond én zijn gelukkig. En dat al geruime tijd."
Streng of soepel zijn als ouder?
Vaak zijn ouders bang dat hun kind stiekem gaat drinken als zij alcohol verbieden. Ze denken ook dat een positieve opvoeding en goede band - ik steun mijn kind en hou het in de gaten - invloed heeft op het alcoholgebruik. Dat is niet zo.
Uit nationaal en internationaal onderzoek blijkt dat jongeren later minder drinken als ouders strenge en duidelijke regels stellen. Wie grenzen stelt, stelt ook het tijdstip uit waarop kinderen aan alcohol beginnen. Ook het eigen gedrag is van invloed. Naarmate ouders meer drinken, blijken hun kinderen ook meer alcohol te drinken. En hoe groter de beschikbaarheid van alcohol thuis, hoe meer de jongeren zelf innemen. Ouders die veel drinken èn weinig regels stellen hebben de grootste kans dat hun kinderen veel drinken.
Verantwoordelijk of aansprakelijk?
De drank- en horecawet verbiedt sinds januari 2014 de verkoop van alcohol aan minderjarigen. Ook zijn jongeren onder de 18 jaar strafbaar als ze alcohol bij zich hebben in het openbaar.
Thuis alcohol schenken mag, ook aan minderjarigen. Niemand die dat controleert.
Maar sinds afgelopen januari zijn ouders wel gewaarschuwd. Een vrouw uit De Lier is door de rechtbank in Den Haag veroordeeld tot een geldboete van 100 euro omdat een 14-jarig meisje onwel werd op de 'sweet sixteen party' van haar dochter. Het meisje kwam laveloos in het ziekenhuis terecht. De rechter benadrukte dat het niet verboden is om alcohol te schenken op een privéfeestje. De vrouw wordt wel verweten dat er sterke drank is geschonken en dat het meisje in het ziekenhuis terechtkwam.
