Alarmerende afname van aantal olifanten door stroperij
De populatie savanne-olifanten in Afrika is tussen 2007 en 2014 afgenomen met 30 procent. De laatste jaren is de afname zelfs een nog alarmerender 8 procent per jaar. Dat staat in het onderzoek Great Elephant Census, dat vandaag officieel gepresenteerd wordt tijdens het World Conservation Congress (WCC) in Hawaii. Een ander onderzoek naar Afrikaanse bosolifanten laat bij die soort een nog sterkere afname zien.
Volgens Great Elephant Census (de grote olifantentelling) is in absolute cijfers het aantal savanneolifanten met ongeveer 144.000 afgenomen tussen 2007 en 2014. GEC telde in totaal 352.271 savanne-olifanten in de achttien Afrikaanse landen die werden onderzocht.
Het is het eerste pan-Afrikaanse onderzoek ooit naar het aantal savanne-olifanten. De miljoenen die het heeft gekost zijn opgehoest door de Amerikaanse investeerder en filantroop Paul Allen, een van de oprichters van Microsoft. "Wat we hebben gezien is uiterst verontrustend", zegt Allen, die in 2006 tijdens zijn eerste reis naar Afrika gefascineerd raakte door olifanten.
460.000 kilometer vliegen
Het onderzoek is gebaseerd op de daadwerkelijke telling van de olifanten volgens een gestandaardiseerde methode. Dat gebeurde vanuit tientallen vliegtuigjes die op een voorgeschreven hoogte en volgens vaste patronen vlogen en de olifantenpopulaties telden. Ze vlogen in totaal ruim 460.000 kilometer.
In de meeste van de achttien onderzochte landen zijn de aantallen savanne-olifanten sterk teruggelopen. In Angola, Mozambique en Tanzania was de afname nog veel groter dan voorheen werd aangenomen, vonden de onderzoekers. Alleen in Zuid-Afrika, Oeganda en delen van Malawi en Kenia is de populatie savanne-olifanten stabiel of iets toegenomen.
Een ander net gepubliceerd onderzoek naar Afrikaanse bosolifanten laat bij die soort een nog alarmerender beeld zien. Volgens dat onderzoek, uitgevoerd door de Wildlife Conservation Society (WCS) in New York, is tussen 2002 en 2013 zo'n 65 procent van het aantal bosolifanten verdwenen.
Nog maar 70.000
In 2013 werd het overgebleven aantal bosolifanten geschat op 100.000, maar dat zouden er inmiddels nog maar 70.000 kunnen zijn, zei Peter Wrege van de Cornell Universiteit, een van de auteurs van de studie. "Om de aantallen bosolifanten van voor 2002 weer terug te krijgen zou bij het normale geboortecijfer bijna een eeuw nodig zijn."
Wat olifantenpopulaties extreem kwetsbaar maakt is dat zij zich maar uiterst langzaam voortplanten. Een savanne-olifant krijgt eens per drie of vier jaar een jong, maar bij bosolifanten is dat ongeveer eens in de vijf of zes jaar. Bovendien werpen vrouwtjesbosolifanten pas vanaf hun 23ste jaar. Bij savanneolifanten is dat een jaar of tien eerder. Het herstel van de populatie duurt daardoor vele jaren.
De afname van het aantal olifanten houdt direct verband met stroperij. Op de honderd levende savanne-olifanten die de onderzoekers tijdens hun observatievluchten zagen, ontdekten ze gemiddeld twaalf karkassen. In sommige landen was het aantal waargenomen dode olifanten echter aanzienlijk hoger dan het gemiddelde.
Binnenlandse ivoorhandel
Niets en niemand ontziende stropers - zij nemen niet alleen olifanten maar regelmatig ook rangers onder vuur - werken vaak voor de illegale Aziatische markt, waar vooral in China en andere opkomende economieën de vraag groot is. Internationaal is de handel in ivoor verboden, maar de meeste landen staan de binnenlandse ivoorhandel wel toe.
De stroperij wordt volgens het Environmental Protection Agency (EPA) in Washington aangewakkerd door incidentele verkopen van voorraden ivoor, zoals in China en Japan in 2008. Dat resulteerde juist in veel meer stroperij van olifanten, die volgens voorzitter Allan Thorton sindsdien niet meer is gestopt. Dat was ook de reden dat Kenia afgelopen april besloot tot de vernietiging van een recordhoeveelheid in beslaggenomen slagtanden. De gedachte daarachter was dat het definitief uit de markt halen van voorraden ivoor de vraag doet afnemen.
Motie
De resultaten van de Great Elephant Census worden vandaag officieel gepresenteerd op het IUCN World Conservation Congress, wereldwijd de grootste bijeenkomst over milieu- en natuurbescherming die elke vier jaar wordt gehouden. Het congres, deze keer in Honolulu op het Amerikaanse eiland Hawaii, wordt bijgewoond door duizenden vertegenwoordigers van overheden, maatschappelijke organisaties, inheemse volkeren, uit het zakenleven en wetenschappers.
Op het tiendaagse congres wordt onder meer een motie besproken die tot doel heeft ook alle binnenlandse ivoorhandel te verbieden. Als redenen worden genoemd dat het stropen van olifanten een bedreiging is voor de nationale veiligheid en voor de economieën en inkomsten van de landen waar het stropen plaatsvindt, en dat stropers de levens van rangers en natuurbeschermers in gevaar brengen.
"De ivoorhandel is overal waar het voorkomt in Afrika een veroorzaker van destabilisatie", zegt EPA-voorzitter Allan Thornton.
