Alain Robbe-Grillet 1922-2008
’Bij velen bekend maar nooit gelezen; niemand heeft hem in de kast staan’: zo omschreef ooit de Trouw-recensent het oeuvre van Alain Robbe-Grillet. Dat vond de recensent jammer, want hij noemde hem ’een bijzonder interessante figuur’. Afgelopen zondagnacht overleed Robbe-Grillet, op z’n 85ste. Hij had al langer hartproblemen.
Robbe-Grillet was een van de voortrekkers van de literaire vernieuwing die in de jaren vijftig door Frankrijk waarde. In de filmwereld had je de filmers van de Rive Gauche-beweging, ook wel nouvelle vague genoemd (met mensen als Jean-Luc Godard), die zich tegen de clichés van Hollywood richtte. In de literatuur had je de beweging van de ’nouveau roman’, met mensen als Nathalie Sarraute en Claude Simon.
Oude eisen die aan een roman werden gesteld – een hoofdpersoon die een ontwikkeling doormaakt, bijvoorbeeld – werden overbodig verklaard. Robbe-Grillet, goed gebekt, strijdlustig en sarcastisch, leidde de nouveau roman-beweging.
Hij kwam uit Bretagne, was landbouwingenieur geworden en werkte een tijdje in de Caraïben, maar moest om gezondheidsredenen terugkeren. Op de boot terug naar Frankrijk schreef hij het eerste boek dat echt gepubliceerd werd: ’Les Gommes’ (1953). Eerder had hij al ’Un régicide’ (1949) geschreven, maar uitgever Gallimard wilde dat boek niet uitgeven.
Robbe-Grillet werd de theoreticus van de nouveau roman-beweging. In verschillende artikelen in de jaren vijftig (later gebundeld tot het manifest ’Pour un nouveau roman’) zette hij uiteen dat het ouderwets was om een roman te beoordelen op plot, handeling, ideeën of personages. Het moest on-psychologischer, neutraler, objectiever.
Hij schreef ook een beroemd geworden filmscenario: voor ’l’Année dernière à Marienbad’ van filmer Alain Resnais (1961).
Volgens sommigen was de film onbegrijpelijk; volgens anderen werd hij terecht beroemd, ook wordt het de kijker niet duidelijk of de liefdesgeschiedenis waarover de film gaat inderdaad heeft plaatsgevonden (of niet) en evenmin wat waar is, en wat fantasie.
