Al die ooggetuigen, ik liet ze in de steek

Als ik ons huisje uitloop, aarzel ik even of ik links- of rechtsaf zal gaan. Rechts ligt een voetbalveldje, links het bos. Het is nog vroeg en de meeste andere bewoners van het bungalowpark slapen nog of zitten aan het ontbijt met de gordijnen dicht. En dus ziet niemand me in mijn hardloopoutfit: een rood shirt, zwarte broek en schoenen die ambities verraden die ik eigenlijk niet heb. Ik ben een beginneling.

Ik kies voor het bos. Hey there, awesome runner, great decision on running today! Gelukkig ben ik niet alleen. Een stem van een Amerikaanse vrouw begeleidt mij via de oortjes van mijn telefoon bij mijn wankele schreden in deze voor mij nieuwe wereld. Ze zegt wanneer ik moet gaan hardlopen, weer moet gaan wandelen of wanneer het genoeg is voor vandaag. Soms stel ik me voor hoe ze eruitziet: blond, iets jonger dan ik en afgestudeerd in Engelse letterkunde aan de universiteit van Yale. Start running. Vervelend, ik loop op een zandpad en daar hou ik niet van. Slecht voor mijn achillespezen, die al weer opspelen. Gelukkig zie ik in de verte een fietspad. Slow down and walk.

Hardlopen maakt je in zekere zin weerloos. Daar loop je, alleen in een landschap, terwijl gedachten je vanuit alle richtingen belagen. Ooit hoorde ik tijdens een proefles mindfulness dat gedachten zijn als plantjes: zolang je ze maar geen water geeft, groeien ze niet. Maar hier is geen redden aan. Het komt met bakken uit de lucht. Met elke stap die ik zet, schiet er een nieuwe plant, pardon, gedachte uit de grond. Start running for 1,5 minute. Zo denk ik aan de trainer van Bayern München, de supermarktketen met de olifantennaam die heel Nederland in zijn greep probeert te krijgen en aan de glossy Vincent die ik in het tijdschriftenschap van diezelfde supermarkt zag liggen. Op de voorkant een foto van Kirk Douglas in de rol van de kunstenaar, de naam Vincent levensgroot en daaronder: 'Een tijdschrift over bevlogenheid, talent en rebellie.' Ik zag meteen dat een keur aan gerenommeerde schrijvers zijn medewerking had verleend om antwoord te geven op vragen als: 'Hoe is het om Van Gogh te heten?' en 'Hoe zit het met Vincents afgesneden oor?' Ik dacht aan de foto die laatst van Vincent van Gogh is opgedoken. Daar zat-ie in zijn negentiende eeuw. Nog geen kennis van glossy's, kalenders en andere commerciële uitbuiting. Great sport! You are halfway through!

Het fietspad is lekker lang. Links van me ruist een provinciale weg, maar dat kan me niets schelen. Ik denk aan die lezing die ik nog moet schrijven en bedenk, terwijl de Amerikaanse me aanspoort om weer te gaan rennen, een opzet. Verdorie, ik moet eigenlijk nog wel veel lezen. Wanneer doe ik dat? Een tractor komt mij dreigend tegemoet, maar die slaat gelukkig linksaf. Ik heb de weg nog altijd voor mezelf. Slow down and walk. You are doing great!

Dan denk ik aan de oorlog, of liever gezegd aan alle herdenkingsbijlages en speciale tv-programma's die ik heb gemist. Het was ook te veel allemaal. Voor een normaal mens niet te doen. Start running! Met elk interview dat ik weglegde en met elke voetbalwedstrijd die ik verkoos boven een met zorg gemaakte documentaire, groeide mijn schuldgevoel. Iedere krant had zijn eigen laatste ooggetuigen. En ik liet ze in de steek.

Wel zag ik de prachtige documentaire van Dirk Jan Roeleven over de Joodse goochelaar Ben Ali Libi, die samen met zijn vrouw en dochter omkwam in de gaskamers van Sobibor. Zijn zoon overleefde de oorlog. Ben Ali Libi werd ooit aan de vergetelheid ontrukt door het prachtige gedicht dat Willem Wilmink over hem schreef en door de ontroerende vertolking ervan door acteur Joost Prinsen. En nu dus deze documentaire. Keep running, you are almost there! Veel had Roeleven niet tot z'n beschikking: een kleindochter, wat treurige dossiers uit het stadsarchief van Amsterdam, een kort filmpje van een optreden en een paar overlevenden, onder wie de onovertroffen Jules Schelvis. Maar juist die schamele resten van wat ooit een mensenleven was, maakten de waanzin van de Holocaust zo goed invoelbaar.

Ik zie ons boschalet al liggen. Nog een laatste sprintje. Voor Ben Ali Libi en al die lotgenoten die een paar dagen in mei mochten stralen, is het weer voorbij. Ze zijn weer geschiedenis. De vlag kan terug in de schuur, het moorden kan weer opnieuw beginnen.

Awesome run! See you again in a couple of days.

undefined