Afte? Afblijven!
Slechts een paar millimeter doorsnee zijn ze. Grijswit of geel van kleur, met daaromheen een gemeen rood randje. Pijnlijk zijn ze ook -iemand die ze nooit heeft, kan zich er geen voorstelling van maken hoe zulke minuscule zweertjes zo grondig het humeur verpesten. Aften heten deze bronnen van stekend, branderig leed. Een op de vijf Nederlanders heeft er minstens eenmaal per jaar last van. Soms komen aften in hun eentje, soms met enkele tientallen tegelijk. En de echte pechvogels hebben zogeheten complexe aften: als de oude herstellen, doemen de nieuwe alweer op.
Aften zitten aan de binnenkant van de lippen of wangen, of onder de tong. De medische naslagwerken ter redactie geven geen uitsluitsel over de oorzaak. Gebrek aan vitamineC is het niet, daarover bestaat wel overeenstemming, en ook bacteriën of virussen zijn gewoonlijk niet de boosdoeners. Mogelijk speelt wel een tekort aan vitamine B12, foliumzuur of ijzer een rol. Veelgenoemd worden verder kleine wondjes in het slijmvlies door harde broodjes, overenthousiast tandenpoetsen, op de eigen wang bijten of scherpe randjes aan tanden en kiezen. En wat elke aftenlijder weet, dat vermoeden ook de diverse deskundigen: is de lichamelijke weerstand even niet zo best, of slaat de stress toe door een komend examen, dan is het vast snel weer raak.
De heftige pijn verdwijnt gewoonlijk na een paar dagen en na twee weken horen aften geheel genezen te zijn. Dat duurt natuurlijk veel te lang. Op naar de drogist, die allerlei middeltjes heeft om aften snel de kop in te drukken. Maar wat werkt en wat niet? De Consumentenbond schiet te hulp met het pas verschenen 'Kleine kwalen aanpakken'. Dat boek belooft een kritisch oordeel over zelfzorggeneesmiddelen, en het moet gezegd: het is een handige, overzichtelijke gids, voor leden van de bond te bestellen (15 euro) en voor niet-leden te koop in de boekhandel (17,50 euro).
Aan aften zijn ruim drie pagina's gewijd. Gevarieerd en afwisselend eten met regelmatig zuivel, verse groenten en fruit, tipt 'Kleine kwalen aanpakken' -of het nu wel of niet helpt tegen aften, het is hoe dan ook goed voor de gezondheid. Regelmatig tandenpoetsen en flossen is ook zo'n algemene leefregel. Nuttig, zij het in de praktijk moeilijk vol te houden, is het advies van aften af te blijven als ze er eenmaal zijn. Gaan de blaasjes stuk, dan worden ze namelijk extra pijnlijk.
Maar het gaat in dit boek natuurlijk om de middelen: de mondspoelingen, de aanstipvloeistoffen. Genezen doen die niet, wel verlichten ze het ongemak mogelijk een beetje. Al heeft 'Kleine kwalen aanpakken' van mondspoelingen geen hoge pet op, tenminste niet bij aften. Mondspoelingen hebben een ontsmettende werking, wat tamelijk zinloos is omdat aften gewoonlijk niet door virussen en bacteriën worden veroorzaakt. Of er zit fluor in -ook al niet voor de hand liggend bij aften, want met fluorgebrek hebben die niets te maken.
Ook alle aanstipvloeistoffen zijn niet even geschikt tegen aften. Citroenglycerol claimt een verfrissende en verzachtende werking. Effect verwacht 'Kleine kwalen aanpakken' er niet van, maar kwaad kan het niet. Beter zijn aanstipvloeistoffen met het verdovende stofje lidocaïne (Lidocaïne of Xylocaïne 2% gel of drank). Ook het middel Dentinox bevat lidocaïne, maar te weinig om goed te helpen tegen aften. Pyralvex heeft een nog groter nadeel: daar zit salicylzuur in, en dat kan zelf aften veroorzaken.
