Activisme op internet bereikt de bioscoop
Bij Upload Cinema zijn de beste filmpjes van YouTube op het witte doek te zien. Op het Movies that Matter-festival worden webvideo’s vertoond over mensenrechten. Soms vrolijk, soms ronduit gruwelijk.
Internetfilmpjes en een bioscoop, dat lijkt niet de meest ideale combinatie. Immers, wie zou er naar de bioscoop gaan om filmpjes te zien die je ook thuis op de computer kunt bekijken?
Toch begon in oktober 2008 Upload Cinema: iedereen mag rond een bepaald thema de mooiste en ontroerendste internetfilmpjes inzenden. Een redactie haalt de leukste en bijzonderste eruit en maakt daarvan een voorstelling van anderhalf uur.
En het werkt. De vroege voorstelling van deze maandagavond in de Amsterdamse bioscoop De Uitkijk is zo goed als uitverkocht. Diezelfde avond wordt de voorstelling ook in Rotterdam en Den Haag vertoond. „Het is heel snel gegaan”, zegt Dagan Cohen, oprichter van organisator Upload Cinema. „We zijn hiermee begonnen om De Uitkijk een nieuwe impuls te geven. Er kwamen steeds minder bezoekers, en we zochten een manier om mensen bij de bioscoop te betrekken. In de bioscoop zit je vaak heel passief naar een film te kijken, terwijl film op internet juist heel interactief is. Mensen maken zelf films, reageren op de films van anderen, sturen filmpjes door die ze leuk vinden. Ons idee was: if you can’t beat them, join them. De interactie van internet brengen we ook in de bioscoop. We leiden de voorstelling in met een speciale gast en proberen het debat op gang te brengen met de zaal.”
Dat lukt ook deze avond. Het thema is activisme, onder de titel ’Saved by YouTube’. De voorstelling is speciaal gemaakt voor het Movies that Matter-festival. Uit de 187 ingestuurde video’s zijn er 33 geselecteerd. Variërend van een rommelig gefilmde actie van een protest bij de G8 (de acht belangrijkste industrielanden, red.) tot cinematografisch interessante films als ’Dangerous Games’, waarin kunstenares Marina Abramovic composities toont van kinderen met geweren.
Een van de laatste films gaat niet over activisme maar terrorisme. De in 2002 door terroristen gefilmde onthoofding van de in Pakistan ontvoerde Amerikaanse journalist Daniel Pearl wordt vertoond. Dat levert na de voorstelling discussie op met de zaal. Een jongen zegt dat hij tot nu toe die beelden had weten te vermijden, maar dat dat nu niet was gelukt. „Ik had het liever niet gezien.”
Juist dit soort discussies wil Upload Cinema op gang brengen, reageert Cohen later. „Soms is de grens tussen activisme en terrorisme heel smal. Deze video laat zien hoe internet uiterst effectief gebruikt wordt om schrik aan te jagen.”
Er wordt een paar dagen later wel besloten om de film wat meer context te geven, ook omdat die wordt vertoond op het Movies that Matter-festival. „We respecteren hun onafhankelijkheid”, zegt Taco Ruighaver, directeur van het festival. „Maar er wordt nu wel een tekst vóór gemonteerd zodat mensen kunnen wegkijken als ze het niet willen zien. En om duidelijker te maken waarom de film er tussen zit: om te laten zien dat de grens tussen activisme en terrorisme dun kan zijn.”
Movies that Matter is geen gewoon festival: het wil met films het debat op gang brengen. De samenwerking met Upload Cinema was dan ook een logische keuze, zegt Ruighaver. „Beeld en film kunnen enorm helpen om mensen de ogen te openen en te betrekken bij mensenrechten. In film kun je hele persoonlijke verhalen vertellen over het schenden van mensenrechten, het maakt mensenrechten tastbaarder.”
Een mooi voorbeeld daarvan is de film ’The Last Train Home’, over een Chinees stel dat hun dorp verlaat om in een fabriek te werken. Ze laten hun dochter achter, en zien haar maar een keer per jaar. „Je leeft helemaal mee met deze mensen. In de aftiteling lees je dat dit het verhaal is van miljoenen Chinezen. Daar gaat het om: je gaat je ergens druk over maken omdat een film je heeft geraakt.”
Tijdens het festival worden zeventig films vertoond, die niet allemaal even mooi zijn. Soms gaat het vooral om de boodschap en de insteek. Dat gebeurt alleen in uitzonderlijke gevallen, zegt Ruighaver, zoals een film van een Tibetaanse filmmaker die wordt vertoond. De filmmaker zit tijdens het festival twee jaar vast voor het maken van zijn film, die als hommage wordt vertoond.
„Een van onze criteria is dat het een film van niet-westerse makers moet zijn, we zien al zo vaak het westerse perspectief. Het mooiste is als het ook cinematografisch goed in elkaar zit. We willen graag als filmfestival serieus worden genomen.” Maar soms zitten er films tussen waarin het vooral om boodschap en effect draait, zoals bij veel YouTube-video’s van Upload Cinema. „We willen mensen vooral bewust maken van mensenrechtenschendingen en ze aan het denken zetten: wat kan ik er zelf aan doen?”
