Aardbevingsalarm behoedt Mexico voor veel meer doden
Mexico ligt op een ring van vuur, dus aardbevingen zijn er niet zeldzaam. De jongste beving kostte ruim 200 levens. Toch functioneert het waarschuwingssysteem goed.
God is tegen ons, vrezen de Mexicanen. Amper bekomen van een klap van 8,1 op de schaal van Richter twee weken geleden, ging het dinsdagmiddag alweer mis: een aardbeving met de kracht van 7,1 deed delen van het land en de hoofdstad schudden.
De beving was lichter dan die op 7 september, maar het epicentrum lag nu - op 150 kilometer afstand - dichterbij Mexico-Stad met zijn 20 miljoen inwoners. Toen vielen 90 doden in het zuiden, nu was de metropool de klos.
Mexico is bekend met aardbevingen, omdat het op een ring van vuur ligt. De Pacifische en Noord-Amerikaanse tektonische platen schuiven langs elkaar heen, en dan is er nog de Cocosplaat die onder de Noord-Amerikaanse wil kruipen. De laatste veroorzaakte beide septemberbevingen.
Minstens 217 doden
Er vielen minstens 217 doden, maar het had veel erger kunnen zijn. Precies 32 jaar geleden, in 1985, verwoestte een aardbeving Mexico-Stad. Er vielen zeker 10.000 doden, 30.000 mensen raakten gewond, 1300 gebouwen stortten in. Sindsdien heeft het land veel gedaan aan preventie en bewustzijnsvergroting. Er sneuvelden nu gebouwen op ‘slechts’ 44 locaties.
In 1990 introduceerde Mexico een van de effectiefste waarschuwingssytemen ter wereld. Sasmex ('Seismisch alert systeem Mexico') omvat meer dan 8200 sensoren in de deelstaten Jalisco, Michoacán, Guerrero, Oaxaca en Mexico-Stad. De sensoren geven beweging aan, waarop Sasmex de intensiteit van de komende beving berekent.
Bij meer dan 5,5 krijgen alle ambtenaren en nooddiensten in risicogebieden een waarschuwing. Daarna wordt de bevolking gewaarschuwd via sirenes, radio, tv en een mobiele app. “Dat gebeurde in 2014 rond Acapulco binnen tien seconden. Niemand stierf”, aldus Luis Felipe Puente, hoofd van Mexico’s afdeling burgerbescherming op de website van de VN-afdeling voor Rampenrisicoreductie.
Het risico in Mexico-Stad is groot door de vele inwoners en de geologie. Het ligt in een hoge bergvallei, op een drooggelegd meer. De bodem bestaat uit los sediment dat makkelijk schuift. In Mexico-Stad staan sinds 2015 – dertig jaar na de ramp - duizenden luidsprekers om inwoners te laten wennen aan een alarm dat hen maximaal enkele tientallen seconden geeft om naar buiten te rennen. Dat jaar deden 80.000 ambtenaren mee aan een oefening.
Aardbevingsbestendig
Ook is er veel gedaan om gebouwen aardbevingsbestendig te maken. Ziekenhuizen en scholen moeten bijvoorbeeld voldoen aan het herziene bouwbesluit uit 2004 van Mexico-Stad. Zij zijn versterkt met beton en staal. Diverse wolkenkrabbers aan de beroemde Paseo de la Reforma – die gisteren niet vol stond met auto’s, maar met werknemers die hun kantoor waren ontvlucht – hebben schokdempers, zoals de Torre Mayor. Maar ook het WTC en de Pemex-toren hebben tientallen dempers, zodat het gebouw zelfs meeschudt bij een beving van 8 of meer.
Deze dempers zijn onderdeel van menshin, sinds 1980 een kernbegrip in de Japanse bouwkunde. Het betekent 'beweging vermijden' door in de kelder van wolkenkrabbers stootkussens aan te leggen.
Toevallig was er juist dinsdag was er een grote oefening ter herinnering aan de ramp van 1985. Een paar uur later klonk het alarm weer. De Mexicanen renden nogmaals naar buiten. Aardbevingen zijn één van de weinige dingen die wij serieus nemen, klinkt het ter plekke soms vol zelfspot.
Op 7 september hadden de Chilangos, de inwoners van Mexico-Stad, 86 seconden voor de beving begon. Ook dinsdag verlieten zij na het seismisch alarm massaal hun werkplek of woning, wat talloze levens spaarde. Maar door de nabijheid van het epicentrum was de reactietijd veel korter, in sommige wijken kwam het alarm ná de eerste trillingen. Toch helpt ook een laat alarm voor het besef dat het ernstig is.
De zwakke schakel is, zoals vaker in Mexico, corruptie. Een aanwijzing daarvoor is dat juist scholen instortten en kinderen in de bankjes stierven? Ondanks alle investeringen en regels om openbare gebouwen en woningen te beschermen, zijn er altijd opties om daar onderuit te komen. Zo’n veertig procent van Mexico-Stad zou zonder bouwkundig ingenieurs tot stand zijn gekomen, aldus Puente. Bouwen zonder vergunning is wel zo makkelijk.
In de deelstaten geldt hetzelfde. Er wordt tóch gebouwd in risicovolle rivierbeddingen en canyons. Corruptie gaat tot het hoogste niveau. Zo bouwen gouverneurs wegen in overstromingsgebied zonder bijbehorende muren, om geld af te romen, bleek bij recente aardverschuivingen.
