Aanval diplomaat Elderenbosch zorgvuldig gepland

De mishandeling van een Nederlandse diplomaat in Moskou heeft de diplomatieke verhoudingen tussen Rusland en Nederland voor de zoveelste keer in korte tijd op scherp gezet. De 60-jarige Onno Elderenbosch hield aan het incident geen noemenswaardig letsel over en was gisteren alweer aan het werk. Maar de toedracht van het misdrijf laat zien dat dit niet zomaar een incident was.

Toen Elderenbosch dinsdagavond thuiskwam, stelde hij vast dat de lift niet werkte. Via de trap begaf hij zich naar de derde verdieping, waar twee ogenschijnlijke elektriciens hem vertelden dat de stroom op de hele etage was uitgevallen, en vroegen of ze even bij hem binnen mochten kijken. Elderenbosch rook geen onraad en opende de deur. Hij werd hardhandig naar binnen geduwd, viel daarbij op de grond en stootte zijn hoofd, aldus de Russische website LifeNews, die toegang heeft tot politiebronnen. De twee mannen bonden hem vast met plakband, leken zijn appartement te doorzoeken, maar vertrokken uiteindelijk zonder iets mee te nemen. Op een spiegel tekenden ze met lippenstift een hartje en de letters 'LGBT', een afkorting waarmee homo's en transseksuelen worden aangeduid.

Elektriciteit
Hoe de mannen het huis zijn binnengedrongen is onduidelijk. Het gebouw staat aan een prestigieuze straat, waaraan meerdere ambassades zijn gehuisvest. Een conciërge houdt toezicht op iedereen die in- en uitgaat, maar zegt zelf niets verdachts te hebben gezien, al zou de elektriciteit de laatste dagen al vaker zijn uitgevallen. Mogelijk hebben camera's daardoor niets geregistreerd.

Het Russische televisienieuws, dat vorige week met zoveel graagte berichtte over de aanhouding van de Russische diplomaat Dmitri Borodin in Den Haag, maakte gisteravond kort melding van het incident en legde een direct verband met de Borodin-affaire, waarvan de toedracht 'nog altijd niet duidelijk is'.

Rusland reageerde woedend op die arrestatie, die in strijd is met het Verdrag van Wenen. President Poetin eiste op hoge toon dat Nederland excuses zou aanbieden en de 'schuldigen' zou straffen. Die excuses kwamen er, maar minister Timmermans van buitenlandse zaken zei - tot irritatie van de Russen - wel begrip te hebben voor de handelwijze van de politie. Die zou in actie zijn gekomen omdat de diplomaat onder invloed was en mogelijk een bedreiging vormde voor zijn kinderen.

Piraterij
Het incident met Borodin was al de zoveelste barst in het vriendschappelijke Nederland-Ruslandjaar, dat over ruim drie weken in Moskou op feestelijke wijze moet worden afgesloten in aanwezigheid van koning Willem-Alexander en koningin Máxima.

De Nederlands-Russische betrekkingen waren al danig bekoeld door een reeks incidenten, zoals de Nederlandse kritiek op een Russische wet die 'propaganda' van homoseksualiteit onder minderjarigen verbiedt, en ook de aanhouding van het Nederlandse Greenpeace-schip Arctic Sunrise met alle opvarenden, onder hen twee Nederlanders. De bemanning wordt vastgehouden op beschuldiging van 'piraterij'. Nederland heeft vanwege de aanhouding een arbitrageprocedure tegen Rusland in gang gezet.

Noodzakelijke maatregelen
Het Russische ministerie van buitenlandse zaken heeft inmiddels spijt betuigd over het incident met Elderenbosch, een doorgewinterde diplomaat die al sinds het einde van de jaren negentig werkzaam is op het grondgebied van de voormalige Sovjet-Unie en eerder ambassadeur in Georgië was. De Russen beloven 'alle noodzakelijke maatregelen' te zullen nemen om de daders op te sporen.

Die kunnen bijvoorbeeld afkomstig zijn uit nationalistische kringen, die bekend staan om hun vaak gewelddadige acties tegen homo's. De in de woning van Elderenbosch achtergelaten opschriften kunnen daarbij betrekking hebben op de kritiek van Den Haag op de Russische homowet, maar ook een toespeling zijn op de seksuele geaardheid van de diplomaat.

Duidelijk is wel dat het gaat om een zorgvuldig geplande actie, die - door wie dan ook beraamd - alle kenmerken heeft van een lik-op-stuk-antwoord op de aanhouding van Borodin. Hij en Elderenbosch bekleden vergelijkbare functies.