Aantal aanmeldingen bij schuldhulpverlening daalt, maar veel schuldenaren blijven onvindbaar

Het is een opmerkelijke uitspraak uit de mond van een brancheverenigingsvoorzitter voor schuldhulpverlening: “Eigenlijk zou je een stijging willen zien van het aantal meldingen”. Marco Florijn van de NVVK doelt op de groep mensen die bij een schuldhulpverlener aankloppen. De nieuwste jaarcijfers laten een daling van 10 procent zien. Dat lijkt mooi, zegt Florijn. “Maar nog altijd zitten 700.000 huishoudens in problematische schulden. Een groot deel van die mensen zien wij niet.”

Even wat cijfers op een rij. Het afgelopen jaar meldden ruim 89.000 mensen zich aan bij een schuldhulpverlener. Twee keer zoveel als aan het begin van de crisis in 2008. Ook de gemiddelde schuld is sindsdien alleen maar toegenomen. Kwam de schuldenaar elf jaar geleden met zo’n 31.000 euro bij een hulpverlener binnen. Inmiddels is dat opgelopen tot 43.300 euro. De aantrekkende economie deed de nieuwe aanwas schuldenaren wel iets dalen, maar het niveau van voor de crisis is nog lang niet in zicht.

Stijgende vaste lasten

Dat het aantal nieuwe aanmelding niet zo laag is als toen is maar goed ook, zegt Florijn. Een verdere daling zou betekenen dat hulpverleners nog minder mensen met schulden weten te bereiken. Cijfers van budgetvoorlichter Nibud laten zien 1,5 miljoen Nederlandse huishoudens financiële problemen hebben. De helft kampt zelfs met problematische schulden die met hun huidige salaris niet binnen drie jaar zijn af te betalen.

De verklaring voor die toegenomen financiële misère? Deels zijn dat de stijgende vaste lasten, zegt lector Nadja Jungmann van de Hogeschool Utrecht. Wonen, zorg, energie. Het werd allemaal duurder. Ze wijst op een Amersfoortse voedselbank die ook mensen met een baan voorbij ziet komen die genekt worden door stijgende lasten. Jungmann: “Ook na de crisis blijven sommige omstandigheden hetzelfde. Nog steeds gaan er mensen scheiden. Nog steeds zijn er zelfstandige ondernemers die ziek worden en daar niet voor hebben gespaard. Het kan dus heel goed zijn dat het aantal huishoudens met schulden afneemt, maar het aantal met problematische schulden toeneemt.”

Jungmanns vermoeden is dat de groep mensen met forse schulden vele malen groter is dan de nu bekende cijfers kunnen aantonen. Ze weet van wijkteams waar wijkbewoners aankloppen met hun financiële problemen. Niet altijd komen deze mensen bij de schuldhulpverlening terecht, omdat wijkteams soms te weinig verstand hebben van de schuldenproblematiek en de aanpak daarvan. Daarbij haken wijkbewoners die worden doorverwezen naar de schuldhulpverlening soms ook af. Wat het veld nekt, zegt Jungmann, is het gebrek aan cijfers.

Verstandelijke beperking

Florijn ziet een tweeledige kwetsbaarheid. Met aan de ene kant de modale inkomens die te maken hebben met steeds hogere lasten. Aan de andere kant mensen met het spreekwoordelijke vlekje. Zo is bijna 30 procent van de schuldenaren die de leden van de NVVK treffen laaggeletterd. Nog eens 20 procent heeft een licht verstandelijke beperking. En een groep van 18 procent heeft psychische problemen. Mensen die zonder hulp niet uit de financiële problemen komen. Lukt dat wel, dan is de kans groot dat ze weer terugvallen in de oude fout.

Hij merkt dat gemeenten, werkgevers en maatschappelijke organisaties harder hun best doen om schuldenaren op te sporen. Al voordat ze meer dan tien schuldeisers aan hun broek hebben hangen. Maar, stipt de NVVK-voorzitter aan, er zijn nog veel meer mensen te bereiken. Mensen die zich schamen voor hun schulden bijvoorbeeld. Of mensen die worden geweerd door de gemeenten. In sommige gemeenten krijgen zzp’ers geen toegang tot de schuldhulpverlening.

Lees ook:

Het kabinet drukt mensen met schulden nog altijd dieper in de problemen

‘Schandalig’, vinden deurwaarders. Honderden, misschien wel duizenden mensen zijn de afgelopen tijd benadeeld door uitstel van een nieuwe wet over beslaglegging bij mensen met probleemschulden.

Expert: Schuldhulp is nu nog een loterij. Mensen moeten weten waar ze recht op hebben

Staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) spant zich in om mensen van hun schulden af te helpen, maar een eenduidig gemeentebeleid zou volgens lector Nadja Jungmann pas echt zoden aan de dijk zetten.

Zzp’ers die in de schulden zitten, stuiten op een gesloten loket

Zelfstandig ondernemers met schulden kunnen vaak niet bij hun gemeente terecht. Ambtenaren weten soms ook niet op welke hulp zzp’ers recht hebben.