Aan het einde van de dag gaat iedereen los

Nog wat onwennig verzamelt een groep van veertig werknemers zich in een kring rond de opgestelde Braziliaanse muziekinstrumenten. Maar veel tijd om te wennen is er niet, want de geheel in het wit geklede musicus Hermine Schneider zet de vaart erin. Ze begint direct met de warming up: handen losschudden en er dient fanatiek mee geklapt te worden. Daarna deelt ze oordoppen uit en krijgt iedereen een eigen instrument: van surdo tot agogo, en van tamborim tot olievat.

We zijn mee met een bedrijfsuitje. De afdeling Marketing & Sales van Zwijsen, uitgever van kinderboeken en lesmethoden in het basisonderwijs, heeft vandaag het jaarlijkse uitje ter afsluiting van het schooljaar. Dat doen ze door de Braziliaanse percussie workshop van Drums and Barrels te volgen, in een voormalig werkgebouw van Zwijsen in Tilburg.

In het industriële pand met hoog plafond brengt Schneider het gouden fluitje dat losjes om haar hals hangt naar de mond. Al wijzend naar het groepje met de surdo’s zegt ze: „Als ik dit doe – ze fluit drie keer achter elkaar – slaan jullie drie keer.” Er wordt voorzichtig geslagen en zenuwachtig gelachen, maar het groepje wordt door de rest van het team aangemoedigd met applaus. Binnen een kwartier krijgt Schneider het voor elkaar om de rest van de groep in beweging te zetten, met ieder een eigen instrument.

De percussieworkshop is een van de vele bedrijfsuitjes die tegenwoordig op het internet te vinden zijn. Gingen we in de jaren zeventig nog gewoon voor een dagje dierentuin of een avondje bier met bitterballen, tegenwoordig vind je op internetsites als Wegmetdebaas.nl en Bedrijfsuitje.nl een overdaad aan bedrijfsuitjes. Wordt het een ochtend energie opwekken met zelf in elkaar gezette molens of gaan we liever een middagje ’wolken herkennen’ bij Meteo Consult? Of is koeien melken en leeuwen temmen toch een beter idee?

Lisette van den Berg, van Wegmetdebaas, ziet de laatste tijd twee belangrijke ontwikkelingen in de boekingen van bedrijfsuitjes: ze mogen niet te duur zijn en ze moeten functioneel zijn. „Dat heeft allemaal te maken met de crisis”, zegt Van den Berg. „Een aantal jaar geleden kon het allemaal niet op. Het was heel gewoon om uitgebreide themafeesten en artiesten te boeken, nu zie je dat een dag een middag is geworden en dat het afsluitende luxe viergangendiner heeft plaats gemaakt voor een barbecue.”

„Bovendien moet door de crisis een teamuitje tegenwoordig bij de directie verantwoord worden en daarom wordt er weer veel aan teambuilding gedaan”, vertelt Van den Berg. „Zo’n uitje waarbij je samen met collega’s muziek maakt op olievaten is daar een goed voorbeeld van. Dat is momenteel erg populair.”

Maar ook kookworkshops en beach games, waarbij je met behulp van de GPS een route door de duinen volgt en opdrachten uitvoert, doen het tegenwoordig goed volgens Van den Berg. Het liefst met een coach erbij die het groepsproces in de gaten houdt.

Bovendien ziet ze de laatste jaren steeds meer bedrijfsuitjes die gebaseerd zijn op tv-programma’s: „Eigenlijk heel erg, maar alles wat op tv populair is, dat willen mensen zelf ook.” Als voorbeeld noemt ze het ’Ik houd van Holland spel’, waarbij je tijdens een stadswandeling vragen beantwoord over Nederlandse films, muziek en sport. Maar ook de ’Wie is de Mol city game’ is populair. Hierbij maak je in teams met de GPS een tocht over land en water, terwijl je samen opdrachten uitvoert. Wie is de mol onder je eigen collega’s?

Dominique Haijtema, sociaal psycholoog en auteur van het boek ’Psychologie op de werkvloer’, ziet dat er vaak bedrijfsuitjes worden aangeboden onder het mom van teambuilding. Maar volgens haar zijn een bedrijfsuitje en teambuilding twee verschillende dingen: „Het bedrijfsuitje waarbij je samen met collega’s gaat eten of in een bus naar Gerard Joling gaat, is heel gezellig en misschien goed voor de sfeer, maar doet uiteindelijk niks voor een team.”

Om een team daadwerkelijk succesvoller te maken zul je volgens Haijtema een trainingsuitje moeten verzinnen waarbij je van elkaar afhankelijk bent. En dat kan soms heel ongezellig zijn: „Een goed voorbeeld is zeilen. Niet iedereen kan kapitein zijn en er moeten heldere afspraken gemaakt worden wie wat doet bij een storm of andere crisis. Door samen te werken zie je wat er mis is in een team. Hoe is de rolverdeling? Waar liggen de struikelblokken? Wie houdt de samenwerking tegen? De antwoorden kunnen behoorlijk confronterend zijn.”

Volgens Haijtema is het dan wel belangrijk dat er een onafhankelijke coach meegaat en dat er na de evaluatie ook daadwerkelijk iets op de werkvloer mee gedaan wordt. „Als de leidinggevende tijdens zo’n zeiluitje niet blijkt te communiceren en werknemers geven aan dat dit op de werkvloer ook altijd zo is, dan moet de leidinggevende daar uiteindelijk wel iets mee doen. Er moet bereidheid zijn om samen te werken.

En hoe staat het met het groepsgevoel bij de percussieworkshop in Tilburg? Het groepje mannen met surdo’s heeft inmiddels een geheel eigen ritme ontwikkeld, terwijl een meisje haar surdo inmiddels tussen haar benen heeft laten zakken en enthousiast de nieuw aangeleerde danspasjes toepast. Er wordt steeds harder en zelfverzekerder geslagen en hier en daar kleuren de wangen rood van inspanning. Musicus Hermine Schneider maakt af en toe een vreugdesprongetje en gooit haar drumstokjes à la Cesar Zuiderwijk de lucht in om ze vervolgens weer op te vangen. Aan het einde gaat iedereen los.

Marc Heezen (38) houdt er in ieder geval een goed gevoel aan over: „Je slaat allemaal hetzelfde ritme en je hoort in de muziek dat we allemaal op een lijn zitten. Dat versterkt het gevoel dat ik op het werk van deze club ook al had.”

En voor Margriet de Haas (42) was de workshop in ieder geval een perfecte manier om collega’s op een andere manier te leren kennen: „Je wordt nu gedwongen om samen tot iets te komen, ook met mensen die je niet goed kent. Dat doorbreekt de vaste patronen waarin je op je werk zit. Bovendien zie je iemand die op het werk een hele serieuze uitstraling heeft, hier opeens heel speels; dat brengt je dichter tot elkaar.”

Yvonne Keasberry (35) staat tijdens een bedrijfsuitje toch liever aan de bar te kletsen: „Ik viel behoorlijk door de mand; ik heb totaal geen ritmegevoel!” Maar de sessie past volgens haar wel bij de creatieve club en draagt bij aan een positief groepsgevoel: „Onbekend maakt toch onbemind. Doordat je elkaar beter leert kennen, krijg je op de werkvloer denk ik sneller dingen voor elkaar.”

Na de workshop raapt de iedereen snel de spulletjes bij elkaar en binnen no time zijn ze uit de ruimte verdwenen. Ze hebben nog een wijnproeverij en daarna nog een etentje in een bistro.