Aan de Amstel
Ruim vijftig jaar woont fotograaf Eddy Posthuma de Boer bij de Amstel. Zijn foto’s vertellen het verhaal van de rivier en haar oevers.
De tentoonstelling had ook ’De Amstel’ of ’Omtrent de Amstel’ of ’Oeverloos de Amstel’ kunnen heten, maar fotograaf Eddy Posthuma de Boer koos voor ’Onze Amstel’. Zo betrekt hij iedereen meteen bij de rivier waar Amsterdam zijn naam en oorsprong aan dankt. En waar hij zelf al ruim vijftig jaar naast woont.
Posthuma de Boer reisde voor kranten, tijdschriften en reisboeken de wereld rond en keerde steeds terug bij zijn vertrouwde rivier, die door de seizoenen heen altijd weer een ander verhaal te vertellen had. Overal ter wereld vertellen rivieren verhalen, maar die van de Amstel, die vormen allicht een verhaal apart.
En dus ligt de galerie waarin hij ’Onze Amstel’ exposeert aan de Amstel, ook al heet die rivieroever daar Weesperzijde. Precies tussen Berlage’s Amstel Stationbrug en de Nieuwe Berlagebrug.
Posthuma de Boer besloot niet op zekere dag: ’Nu ga ik de Amstel eens fotograferen’. Sinds de jaren zestig deed en doet hij dat als vanzelfsprekend. Zijn kinderen roeiden er in of schaatsten er op. De rivier is onuitputtelijk: „Als ik 125 word, ben ik nog niet klaar.”
Hij fotografeerde ijsschotsen, veroorzaakt door ijsbrekers die met hun lading water en graan bij de Koninklijke Beierse Bierbrouwerij aan gindse oever moesten zijn. Op een besneeuwde Magere Brug hoor je de voetgangers door de sneeuw knerpen, ginds reiken berijpte bomen naar de oever. Je kunt op de foto’s horen hoe stil de Amstel dan is.
In het voorjaar daarentegen wemelt het van nautisch rumoer: de honderden vertier zoekende bootjes op Koninginnedag, de spanning te water en opwinding op de bruggen voor de start van de roeiklassieker ’Head of the river’. „Vlak voor de start liggen ze dan gereed als spinnen op het water”, zegt de fotograaf.
Op bruggen leunen verliefde paartjes of steken ’nieuwe Amsterdammers’ in boerka over. Onbedoeld zorgt de Amstel ook voor schisma’s: muzelmannen gaan op weg naar de ’rekkelijke’ moskee aan de Weesperzijde, of juist naar de ’precieze’ aan de overkant.
De intocht van de Beatles in 1964 doemt op, de verdwenen Cuyperskerk Willibrodrus-buiten-de-veste, bejarende Canadese bevrijders op de Berlagebrug, ontgroenende studenten op dekschuiten en een meesterlijk portret van de kunstenaar die zich Viktor Four noemde. In de holte van de Blauwburgbrug legde deze in Amsterdam aangelande Amerikaan zijn steeds uitdijende artistieke vlot van drijfhout en stro aan. Uitgestrekt op drijfhout voer hij ook zijn laatste tocht over de Amstel naar de begraafplaats Zorgvlied.
Vanuit zijn atelier kan de fotograaf de Rembrandttoren zien. Het was een kwestie van lang en uitgekiend wachten, maar het lukte hem om een vliegtuig als windvaantje op de piek van de Rembrandttoren vastgelegd te krijgen. De toren, langs de Amstel, ligt precies op de aanvliegroute voor Schiphol.
Hier liep Rembrandt met z’n schetsspullen langs de oever richting Ouderkerk. Aan de hand van Rembrandts tekeningen liep Posthuma de Boer de wandelingen na, fotografeerde die en bundelde ze in het boek ’Rembrandt op pad’.
Deelraad noch gemeentebestuur is daaromtrent iets medegedeeld maar mooi dat Amsteloeverbewoner en leider van het Rembrandt Research Project, Ernst van de Wetering, bij de opening van de tentoonstelling een nieuw straatnaambordje (en dus nieuwe Amsterdamse straatnaam) onthulde: vanaf vandaag heet deze oever niet meer Weesperzijde maar glorieus en naar historische waarheid ’Rembrandt van Rijnpad’.
De fotograferende wereldreiziger weet waar hij het over heeft als hij zegt dat je „overal ter wereld ’Amstel’ kunt krijgen”. Zo kennelijk niet aan de Amstel zelf. Proefondervindelijk kwam hem dat keer op keer op een peilloze teleurstelling te staan. In het stroomopwaarts gesitueerde Amstel Hotel bestelde Posthuma de Boer een Amstelbiertje, waarop hij prompt Grolsch geserveerd kreeg. In het volksere etablissement Amstelstroom, iets stroomafwaarts, gebeurde precies hetzelfde. Hij liet zich niet van de wijs brengen en fotografeerde de glazen ontheemd grensbier ter plekke.
Het levert een ludieke aanklacht op: wat die foto’s van gevulde glazen Grolschbier hier op de Amsteltentoonstelling moeten? Ja, dat is ’m nou net de kneep.
Middenin de tentoonstelling, als zusters bijeen maar toch apart van de omringende Amstelfoto’s, hangen beelden uit Parijs, Londen, Luik, Basel, Florence, St.Petersburg, Praag, Porto, Berlijn, Caïro, Bangkok, New York, Boedapest, Lyon, Rome, Belgrado en York. Met het rivierwater dat ook díe steden hun levenskracht schonk: Seine, Theems, Maas, Rijn, Arno, Wolga, Moldau, Douro, Spree, Nijl, Chao Phraya, Hudson, Donau, Saône, Tiber, Sava, Ouse.
