856.000 Nederlanders in loondienst bouwen geen pensioen op

Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek, in opdracht van het ministerie van sociale zaken, blijkt dat circa 856.000 werknemers geen pensioenregeling hebben. 40 procent van hen heeft een vast contract, de rest heeft een tijdelijk of een flexibel contract.

Uit eerdere onderzoeken kwamen steeds veel lagere aantallen naar voren. Daardoor is het probleem onderschat, reageert minister Wouter Koolmees van sociale zaken.

Die vorige tellingen lieten ­telkens zien dat circa 4 procent van de werknemers geen pensioen ­opbouwt, zo’n 228.000 personen. Politici en vakbonden maakten zich, vanwege dit kleine aantal, nooit zo’n zorgen om deze zogenoemde witte vlek. Uit de meest recente cijfers blijkt opeens dat het in 2016 om 13 procent van de werknemers ging. Dat het aantal nu hoger uitkomt, komt door een nauwkeurigere ­onderzoeksmethode, verklaart het CBS.

“Shockerend”, reageert hoogleraar pensioenrecht Mark Heemskerk van de Nijmeegse Radboud Universiteit. “Jarenlang dachten we dat we met 4 procent goed bezig ­waren, wat ook een argument was om geen pensioenplicht voor alle werkgevers in te voeren. Wellicht laait die discussie en het politieke debat daarover nu toch weer op.”

Uitzendkrachten

Wat het nieuwe onderzoek ook anders maakt, is dat het CBS nu werknemers heeft meegenomen van wie het jaarloon lager is dan het wettelijk minimumloon: 147.000 van hen hebben geen pensioenregeling bij hun werkgever. Het CBS heeft ook meer bedrijfstakken ­meegenomen, waaronder uitzendbureaus.

En zo blijkt nu dat ongeveer 136.000 uitzendkrachten geen pensioen opbouwen. Dat is 33 procent van alle uitzendkrachten. Het eerste half jaar zijn uitzendbureaus wettelijk nog niet verplicht een pensioenregeling aan te bieden. Daarna wel, maar toch zijn er ook dan nog 44.000 uitzendkrachten die geen pensioenregeling hebben. De minister wil meer inzicht in de uitzendsector, schrijft hij aan de Tweede ­Kamer.

Volgens de branchevereniging van uitzendbureaus ABU behoeven de cijfers enige nuancering. ABU wijst erop dat de pensioenadministratie altijd een paar maanden ­achterloopt, “waardoor het lijkt alsof uitzendkrachten geen pensioen opbouwen, maar dat wel doen”.

De sector industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling en overige consultancy heeft verhoudingsgewijs het hoogste aandeel witte werknemers, oftewel werknemers die geen pensioen opbouwen, terwijl ze wel een arbeidscontract hebben. Dat geldt voor bijna de helft van de werknemers in deze sector.

Witte werkgevers

Van alle bedrijven is 29 procent een zogenoemde witte werkgever; een onderneming die voor geen ­enkele werknemer een pensioenregeling heeft. Dat zijn 80.000 bedrijven. Of beter gezegd bedrijfjes; 98 procent heeft minder dan tien ­werknemers. Redenen om geen ­pensioenregeling aan te bieden zijn de kosten, de administratieve rompslomp, gebrek aan vertrouwen in pensioenregelingen en onzekerheid over de stabiliteit van de regelgeving. Dat meldden bedrijven vorig jaar aan het CBS.

Ruim de helft van de werknemers die geen pensioen opbouwt, werkt echter bij een bedrijf dat wel is ­aangesloten bij een pensioenfonds. Zij hebben dus collega’s die wel een pensioen opbouwen. Dat kan komen doordat hun bedrijf ooit is overgenomen en voor hen andere regels gelden, of doordat ze een andere functie hebben binnen het bedrijf. Er zijn ook werknemers met een hoog inkomen die zelf zeggen dat ze geen pensioen willen opbouwen.

Verreweg de meeste mensen ­hebben wel iets geregeld voor na hun pensionering. Via een eerdere werkgever, of in een eigen spaarpotje. Circa 4 procent van alle werknemers moet na zijn pensioen toe met alleen AOW.

Probleem van zzp’ers én werknemers

Het CBS heeft ook naar zelfstandigen gekeken. Opvallend is dat 77 procent van hen wel voor een pensioen spaart of dat heeft opgebouwd. Een meerderheid van de zelfstandigen die geen of een klein pensioen hebben, heeft een levenspartner met wel een goed pensioen. Hoogleraar Heemskerk: “De situatie van zzp’ers lijkt nu mee te vallen, terwijl het bij de werknemers juist tegenvalt”.

Er is veel politieke discussie over de miljoen zzp’ers die niet verplicht onder een ­pensioenregeling vallen. Het schrikbeeld is dat zij straks ­alleen een AOW-uitkering ­krijgen en de overheid ­financieel moet bijspringen, om te voorkomen dat ze niet onder de armoedegrens ­zakken. Daar komen nu dus nog eens bijna een miljoen werknemers bij.

Lees ook:

Iedereen wil een oplossing voor de pensioenen, maar hoe zegt nog niemand

Het overleg over een pensioenakkoord is gestrand. ‘Maar we moeten met een nieuw stelsel komen’, vindt minister Koolmees.

Waarom het pensioencircus steeds opnieuw begint

Al sinds het uitbreken van de financiële crisis wordt er gepraat over een drastische hervorming van het pensioenstelsel. Tien jaar later is er vooral veel gepraat, maar weinig veranderd.