Wat als je kleuter ’s ochtends haar vriendinnetjes negeert?

Een vierjarige reageert bij aankomst op school niet op enthousiaste groeten van klasgenootjes. Moeten haar ouders daar iets aan doen?

Een meisje van vier heeft het naar haar zin op school, en kan het goed vinden met veel van haar klasgenootjes. Maar ’s ochtends bij aankomst op school negeert ze haar vriendinnetjes vaak, valt haar moeder op. De meisjes die haar gedag komen zeggen of iets komen vertellen, krijgen geen reactie. “Ze lijkt zo gefocust op mij of mijn man dat het even duurt voordat ze aandacht kan hebben voor anderen”, schrijft moeder. “Dit is een beetje pijnlijk voor deze vriendinnetjes.”

Hoe is dat gedrag te verklaren? En kunnen vader en moeder haar leren wél te reageren op een begroeting? Of is een kleuter daarvoor te jong?

We bellen Bas Levering, de pedagoog die jaren geleden in Trouw al pleitte voor meer aandacht voor etiquette bij kinderen. “Onze opvoeding in etiquette is geweldig verslonsd sinds de jaren zestig”, zegt hij. “Het idee was: val daar de tere kinderziel niet mee lastig. Dat hebben we verkeerd gezien”, vindt hij.

De nadruk op etiquette was voor de jaren zestig wel wat te groot. “Kinderen werden wel erg in een vorm geperst”, zegt Levering. Het beruchte verplicht kussen van ooms en tantes op verjaardagen, ‘daar hebben kinderen wel onder geleden’, denkt hij. Maar dat is geen reden om elke vorm van het aanleren van goede manieren te laten varen, vindt hij.

“Ik ergerde me gek als twaalfjarige vriendjes van mijn kinderen het huis binnen kwamen stormen en net deden of ik er niet was. Je voelt je als een meubelstuk behandeld. Je kunt kinderen al heel vroeg uitleggen dat je naar elkaar omziet, en hoe je dat doet”, zegt Levering.

Wegwijs maken in onze wereld

We moeten kinderen namelijk wel wegwijs maken in onze wereld, en met die soms wat arbitraire manieren van attent met elkaar omgaan. “Zoals in het kleuterliedje: ‘Zo zijn onze manieren’”, zegt Levering. Een kleuter hoeft dat nog niet te beheersen, maar ouders kunnen zeker beginnen aan te leren hoe het werkt met groeten en begroet worden.

Wat het gedrag van dit meisje verklaart, vindt Levering lastig te bepalen. “Misschien heeft ze een ochtendhumeur, of moet ze ’s ochtends op gang komen. Misschien is ze verlegen. Deze moeder zou gewoon aan haar dochter kunnen vragen waarom ze vriendinnetjes niet begroet.” Niet waar de andere meisjes bij zijn, maar gewoon op een rustig moment. Dan kan moeder daarna proberen uit te leggen dat die vriendinnetjes dat misschien vervelend vinden, oppert Levering.

“Neem het perspectief van een vierjarige aan”, zegt opvoedcoach Mariette Dietz. “School kan erg overweldigend zijn, met al die grotere kinderen. Het kan ook dat dit meisje zo op haar ouders gefocust is omdat ze opziet tegen het afscheid nemen bij de klas.” Dietz raadt aan goed naar het kind en naar de vriendinnetjes te kijken om in te schatten wat er speelt.

Volgens Dietz is vier jaar voor veel kinderen nog te vroeg om te praten over wat andere kinderen kunnen voelen als ze genegeerd worden. “Het belangrijkste is: zelf het goede voorbeeld geven. Groet deze moeder zelf wel iedereen?” Daarnaast kan deze moeder volgens Dietz haar dochter in het begin een beetje op sleeptouw nemen bij het begroeten van andere kinderen: “Hee, daar loopt Jesse. Hoi Jesse!”

Wees mild, ook naar jezelf

Dietz en Levering vragen zich wel af of de situatie voor vriendinnetjes echt pijnlijk is. Jonge kinderen gaan nu eenmaal anders met elkaar om, stelt Levering. “Misschien is het vooral moeder die het vervelend vindt. Zeker als er ook andere ouders in de buurt zijn”, oppert Dietz. “Maar we zijn allemaal bezig onze kinderen normen en waarden bij te brengen. Wees mild, ook naar jezelf. Dat je kleuter anderen nog niet begroet, maakt je nog geen slechte moeder.”

Kinderen nemen volgens Dietz vanzelf het gedrag over dat ze om zich heen zien. Dietz verwacht dat ook deze kleuter in de loop van groep drie, vier of vijf vanzelf wat zorgvuldiger omgaat met het groeten van anderen. Levering is wat strenger: in groep drie mag moeder dat al wel van haar dochter gaan verwachten, vindt hij.

Lastige pubers, dreinende tieners of krijsende kleuters? Elke week behandelt Trouw een opvoedvraag van lezers.
Zelf een kwestie indienen? Mail naar opvoedvraag@trouw.nl.

Lees ook:

Hoe begroet je jonge, verlegen familieleden?

Beste Beatrijs, afgelopen week bezochten wij onze familie aan de andere kant van het land. Tegen de dochters (7 en 10) van mijn zus zeg ik altijd ‘Hallo’ of ‘Hoi’, ik noem hun naam en eventueel nog een persoonlijke noot. ‘Heb je lekker vakantie?’ of ‘Ben je leuk aan het tekenen?’ Ik zoen hen niet, ik zie hen niet zo vaak.