Een meerdaagse tocht voert ons door de Maashorst: Brabants grootste natuurgebied met de Peelrandbreuk, die wellicht de Unesco-status krijgt.
Jakkes, denken we bij de eerste aanblik van de sloot in het Udense stuk van de Maashorst. Het water heeft een roestbruine kleur, wat de alarmbellen doet rinkelen: vast en zeker chemisch vervuild!
Maar niks aan de hand, leert een audiofragment op de route-app van IVN Natuureducatie. Integendeel, we bevinden ons in een bijzonder geologisch gebied. Diep onder de grond ligt de knoertharde Peelrandbreuk, een ellenlange scheur in de aardkorst die eeuwenoud ijzerrijk grondwater omhoog stuwt. Op de hogere gronden oftewel horsten – nabij de breuk – is het daardoor aanzienlijk natter dan in de lager gelegen stukken, de zogenoemde slenken. Omgekeerd landschap dus.
Zo’n aardrijkskundig lesje doet de hersenen even kraken. Maar dankzij fictieve persoon Willeke van der Wijst, de verteller op de app IVN Routes, kan de oplettende luisteraar zich er door haar heldere uitleg al rap voldoende bij voorstellen.
We liepen twee van de drie etappes van de IVN-trektocht De Maashorst: Heesch-Vorstenbosch en Vorstenbosch-Zeeland (resp. ruim 16 en krap 18 km). De derde dag (18 km) voert weer naar het startpunt. Er is ook een vijfdaagse tocht en een vier- of vijfdaagse tocht in de Biesbosch. De app IVN Routes is gratis te downloaden en biedt informatie over de natuur en storytelling: het verhaal van de Brabantse Willeke van der Wijst, met opdrachten, dat de wandelaar speels over het gebied vertelt.
De app biedt sinds dit voorjaar naast ongeveer 350 wandel- en fietsroutes ook meerdaagse trektochten, in onder meer de Maashorst. Naar verluidt Brabants grootste aaneengesloten stuk natuur.
Geprobeerd is het gebied de status van Nationaal Park te bezorgen. Als kroon op de herstelwerkzaamheden van de afgelopen jaren, die de dominante grove den terugdrongen en de Maashorst zijn oorspronkelijke gevarieerde schoonheid met onder meer bos, heide en vennen teruggaven. Dit verhaal vernemen we – in levende lijve – uit de mond van Twan van Bakel, eigenaar van het lommerrijke Vakantiepark Zevenbergen in Heesch, startpunt van de driedaagse tocht. Met de bekroning is het nog niks geworden, zegt Van Bakel, maar Brabant is een alternatieve weg ingeslagen. De provincie waagt een poging om de omgeving met de Peelrandbreuk te onderscheiden met de Unesco-status van geopark en zo meer aandacht te wekken voor de streek.
Niet iedereen zal direct warmlopen voor de onderaardse scheur, waar de trektocht op dag twee overheen voert. Maar zijn zichtbare bijverschijnselen leiden wel tot enige verwondering. Na de roestige sloten gaat de route over blauwgrasland, dat ondanks ettelijke kurkdroge dagen zo doorweekt is dat de wandelaar die droge voeten wil houden een omweg moet nemen.
Verderop ligt een houten loopbrug over de Rakste Beemden, waardoor dit mini-moeras toegankelijk is zonder er het florafeestje te verstoren. We spotten de lelieblanke bosanemoon, een vroegbloeier, die later in de lente hopelijk gezelschap krijgt van de kale jonker, bittere veldkers en pluimzegge.
Ondanks de nattigheid, is er tijdens de totale tocht voldoende zand te happen. Aan het begin van de eerste dag leidt de cursor van de route-app over de schrale gronden van het grootste stuk heide van de Maashorst. Een indrukwekkende vlakte met veel berkenopslag. Werk aan de winkel voor de grote grazers, waaronder de wisent, een uit de kluiten gewassen jongen, die te boek staat als Europa’s omvangrijkste landzoogdier.
Denderend sluitstuk van de aanvangsdag zijn de Bedafse Bergen nabij Vorstenbosch. Een Brabantse Sahara à la de Loonse en Drunense duinen, maar dan een factor vijf kleiner. Vanaf een eikenhoutwal, door de grillige takken, heb je mooi zicht over de enorme zandbak, waar kleuterklassen eindeloos zoet kunnen zijn. Ook zij zouden vast en zeker grinniken om de bijnaam die de steile stuifduinen, vanwege hun kale toppen, van de lokale bevolking kregen: de blote konten. Dat vernemen we via de app, vlak voordat de mobiele telefoon er de brui aan geeft. Leeg, na urenlang de weg wijzen.
In de bosrijke stukken is de route soms wat onnauwkeurig, valt ons op, zodat we enkele kilometers extra maken. Maar weinig lopers die de trektocht volbrachten, hebben die ervaring, verzekert Ido de Haan van IVN ons. Desondanks is het volgens hem een aanrader om voor de zekerheid het routekaartje op de site in geprinte vorm mee te nemen.
Na enig noodgedwongen vraagwerk – geen straf in beminnelijk Brabant, waar je gemakkelijk een praatje aanknoopt – wordt alsnog het overnachtingsadres buiten de dorpskern van Vorstenbosch bereikt. Bed & breakfast Bed in Brabant – een frisse, moderne plek naast een frambozenkwekerij – maakt deel uit van het omvangrijke IVN-netwerk van Gastheren van het Landschap: recreatieondernemers die van de natuurorganisatie een cursus kregen over de bijzonderheden en wetenswaardigheden van hun streek.
Op bezoekdemaashorst.nl staan kortere routes. Aanraders: de Kanonsbergroute (8 km). Vanaf Nistelrode voert het over het grootste stuk heide van de Maashorst. De Berg- en breuk-route naar de Peelrandbreuk en de Bedafse Bergen (6,5 km), vanuit Uden. Op Nederlandfietsland.nl staat een knooppuntentocht van 49 km.
Met een bourgondisch ontbijt achter de kiezen gaat het de volgende ochtend eerst door agrarisch gebied, ook een stevig bestanddeel van de trektocht. Verstilde buurtschappen, charmante typisch Brabantse boerderijen en opvallend veel vredigheid. Aan de rand van Uden is hedendaagse hectiek waarna we weer diep de Maashorst induiken. In het hart van de zuidelijke schone – even ten westen van Zeeland (het dorp) – ervaren we het oergevoel waarmee het gebied wordt aangeprezen. Het is er letterlijk een takkenzooi.
Struin lekker tussen de liggende bomen en ander organisch ‘afval’ door, adviseert de app. Dat bevalt best. Vooral als hordes reeën dit ruige pad kruisen. Bliep! Net vóór de finish in de Brabantse bush blijkt de telefoon weer opperdepop. Wel zo toepasselijk.
