Donderdag bekritiseerde het VN-klimaatpanel IPCC in een rapport de eetgewoonten in rijke landen. ‘Minder vlees’: we hebben het al zo vaak gehoord. Maar hoe krijg je de consument echt zo ver vaker vlees te laten staan? Vijf praktische mogelijkheden.
1. Kleinere porties
We eten gemiddeld zo’n 38 kilo vlees per persoon per jaar, zegt Hans Dagevos, consumptiesocioloog aan Wageningen University. Veel te veel volgens de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad, waarin maximaal 25 tot 26 kilo per jaar wordt geadviseerd. De meest simpele oplossing om beperking van de vleesconsumptie te bereiken, zeker voor mensen die het moeilijk vinden vlees te laten staan? Dagevos: “De porties kunnen een stuk kleiner. 70 gram per keer is genoeg.”
Bij de slager kun je als consument nog wel om wat onsjes minder vragen. Bij supermarkten is dat al een stuk ingewikkelder. Verpakkingen met hamburgers of slavinken van 100 tot 120 gram zijn er nu nog heel normaal. Daarom zijn zij, net als restaurants, aan zet om de standaardporties te verkleinen, denkt Anne Hilhorst van Stichting Wakker Dier.“Want hoe dik die hamburger in een verpakking of op het bord ook is, de consument eet het toch wel op.”
2. Nepvlees promoten
Veel consumenten hebben nepvlees op voorhand al afgeschreven als optie. Grote kans dat dat komt door een slechte ervaring in het verleden. Maar de smaak van de vleesvervangers is een stuk verbeterd, zegt Dagevos. Hij wil de consument daarom graag meegeven: geef het nog een kans.
Hilhorst is het daarmee eens. “Je moet mensen nepvlees laten proeven. Zoals de Beyond Burger die sinds kort in de schappen ligt. Die is haast niet van echt te onderscheiden.”
De vraag is wel of dat daadwerkelijk het eetpatroon van de Nederlander gaat veranderen. Een vleesvervanger houdt nog steeds vast aan het idee dat als je vlees weglaat, er een leegte op het bord opgevuld moet worden. Dat terwijl tal van keukens – de Indiase om maar iets te noemen – genoeg vega-gerechten kennen waarin je vlees noch vleesvervanger mist.
Waar, zegt Dagevos. “Maar ik zou niet te lelijk doen over vleesvervangers. Het kan de echte vleeseter helpen eens voor een vega-optie te kiezen.”
3. Uit het oog, uit het hart
Wie in een supermarkt loopt, komt vroeg of laat het schap met vlees tegen. Al die stukken varken, lam, koe en kip staan er breed uitgestald. Moeilijk om te negeren. Dat kan anders, zegt de onderzoeker uit Wageningen. Met een kleiner vleesschap bijvoorbeeld, op een minder prominente plek in de supermarkt.
Is het denkbaar dat vlees straks net als sigaretten achter de toonbank en uit het zicht verdwijnt? “Daar zou ik op dit moment geen voorstander van zijn, veel te drastisch”, zegt Dagevos. “Maar ik kan me best voorstellen dat vlees in de toekomst niet meer bij de supermarkt te koop is, maar alleen nog bij speciaalzaken. Slagers dus.”
Voor restaurants geldt hetzelfde. In Zweden werd een experiment gedaan met een menukaart waar enkel vegetarische gerechten op stonden, met daaronder de mededeling dat wie vlees wilde daar om kon vragen. “Je zag een enorme stijging van de mensen die een vegetarisch gerecht kozen”, zegt Dagevos.
4. Raak de consument in de portemonnee
Wakker Dier ageert al jagen tegen supermarkten die vlees in de uitverkoop doen. Toch gebeurt het volgens de actiegroep nog steeds. Het aantal vleesaanbiedingen is volgens Wakker Dier in de eerste helft van dit jaar gestegen ten opzichte van vorig jaar. Tijd voor een verbod vanuit de overheid op het stunten met vleesprijzen, aldus Hilhorst. Dan kan de supermarkt meteen de plantaardige producten vaker in de aanbieding doen.
Wie denkt aan maatregelen vanuit de overheid, denkt ook al snel aan de vleestaks. Die belasting op vlees verschijnt zo nu en dan weer in het politieke debat, maar eigenlijk is er nog weinig ervaring mee opgedaan. Dagevos: “Denemarken heeft het een jaar gehad, waarna het weer is afgeschaft. Ik heb het nog niet uitgebreid empirisch kunnen onderzoeken, maar de eerste tekenen zijn dat een extra belasting wel wat effect op de vleesconsumptie heeft. Zolang je er flink wat bovenop gooit tenminste, zeker 20 tot 25 procent.”
De vleestaks wordt ook bekritiseerd doordat vooral mensen met een kleine portemonnee vlees moeten laten staan door zo’n maatregel. Hoe eerlijk is dat?
5. Vegetarisch de smakelijke norm maken
Je kunt consumenten voorlichten over hoe schadelijk vlees eten is, maar de helft van hen is dat in het restaurant alweer vergeten, zegt Hilhorst van Wakker Dier. “Daarom moet je consumenten dichtbij de bron benaderen. In supermarkten, restaurants en de kantine op werk moet merendeel van het aanbod vegetarisch zijn. Laat de Beyond Burger eens de dagspecialiteit zijn in de kantine.”
Wat dan helpt is als vegetarisch eten ook voor de vleeseter aantrekkelijk wordt. Femke van den Heuvel, oprichter van de vegetarische koksopleiding VIP Health & Nutrition, heeft ideeën genoeg. “Wat vleeseters vaak missen in plantaardig eten is iets om op te kauwen. Wat je daarvoor kan doen is de groente garen en daarna invriezen. Hierdoor gaan cellen kapot en verliest de groente een deel van het vocht. Zo krijg je alsnog die bite.” Ook kun je groenten op dezelfde wijze bereiden als vlees. Van den Heuvel: “Een knolselderij kan je laten garen in een zoutkorst. Daardoor krijgt ‘ie een intense smaak.”
Lees ook:
Waarom het zo moeilijk is om geen vlees meer te eten
Ja, we weten het nu wel, denkt u misschien: minder vlees eten, meer groente. Waarom is het dan zo moeilijk?
Moet je eerlijk zijn over vlees tegen een nieuwsgierige kleuter?
Kinderen stellen vragen. Maar hoe eerlijk ben je over het dierenleed dat schuilgaat achter het diner?
