Ontwijncoach Jacqueline van Lieshout: ‘Je kunt nu toch geen kroeg in, stop met alcohol’

‘Ontwijncoach’ en auteur Jacqueline van Lieshout (45) helpt mensen alcoholvrij te leven. Ze heeft een online-programma en sinds deze maand doet ze ook een-op-een-coaching. ‘Stop je met roken dan gaat de vlag uit, stop je met drinken dan blijft het stil om je heen.’

1 Van een alcoholvrij leven knap je enorm op

“Alcohol is de teddybeer van volwassenen en daar mag je niet aankomen. Ik vind dat een mooie metafoor. Als je er namelijk verder op doorborduurt: je komt thuis, gaat op de bank zitten en neemt die teddybeer op schoot – ik zie zo’n grote kermisbeer voor me – tegen je buik, je gevoelscentrum. Het troost je, brengt je tot rust, beschermt je. Wat ik tot mijn taak heb gemaakt is niet zozeer zeggen dat mensen hem moeten wegdoen, maar helder maken: je hebt een teddybeer op schoot en een leven zonder kun je je niet meer voorstellen.

Toen in 2018 mijn boek ‘Ontwijnen’ uitkwam, kreeg ik giftige reacties op sociale media. Van ‘zuur wijf!’ tot ‘val dood, kut!’ De weerstand tegen mijn alcoholvrije boodschap was meteen groot. Die woede zegt veel. Terwijl ik alleen wil laten zien dat ík heel blij word van geen alcohol meer drinken. Dat ik er ongelooflijk van ben opgeknapt en een helikopterview heb gekregen van hoe wij met alcohol omgaan.”

2 Leg de lat niet te hoog voor jezelf (voor wie doe je dat?)

“Ik ben opgegroeid in een huis waar veel stress was. Er is mij fysiek nooit iets aangedaan, maar er was een enorme prestatiedrang. Ik had een glanzend vwo-advies, de verwachtingen voor mij als enige dochter waren hoog. Nog steeds leg ik de lat absurd hoog voor mezelf. Wat die vier glazen wijn mij gaven, was eindelijk rust. Eindelijk luisterde ik niet meer naar dat hoofd. Het troostte me. Het had alles te maken met niet willen voelen. En een stevige kater de volgende dag had óók een doel, want dan kon en mocht ik de hele dag niks doen.”

3 Houd je mensen een spiegel voor, dan is er tegenwind

“Als je drinkt, vertel je jezelf constant verhaal­tjes om dat goed te praten. Ik zei ook jarenlang: ‘Jaaa, maar ik drink vier dagen níet, dus wat is het probleem?’ Intussen waren dat wel gemiddeld achttien glazen per week. In 2016 ben ik radicaal gestopt. Het hartinfarct van mijn man Bob – volgens de arts een gevolg van jarenlang stevig roken – was de druppel. Al jarenlang wist ik dat ik moest minderen. Maar dat stoppen ging niet zonder slag of stoot, ook omdat je bang bent voor de reacties van anderen. Hoe moet dat op feestjes en borrels? Want je moet wél genieten, dat is het alom vertegenwoordigde motto.

Tegen mij werd ook gezegd: ‘Hè Jac wat ongezellig!’ Of: ‘Ik had gisteren een feestje maar heb jou maar niet gevraagd.’ Je houdt mensen een spiegel voor. Stop je met roken dan gaat de vlag uit, stop je met drinken dan is het stil. Daarnaast is alcohol een ideaal hulpmiddel in allerlei interacties. Zeker in je tienertijd merk je dat het je ontspant en je durft meer. Later merken we dat het veel dingen verdooft.

Zorgen, onzekerheden, angsten, kleine ergernissen, onverwerkt verdriet. Uit die verdoving stappen is eng. Alcohol is de enige zwaar verslavende harddrug – door de wetenschap bevestigd – waarvoor je je moet verantwoorden als je het niet neemt. Ik krijg dagelijks mails van mensen die vragen: wat moet ik zeggen tegen mijn omgeving?”

4 Ga voor jezelf na: is mijn relatie met alcohol te sterk?

“Toen ik een jaar alcoholvrij was, wilde ik er een boek over schrijven. In Nederland had je alleen de verslavingszorg en daar willen veel mensen niet naartoe. Daar horen ze niet, vinden ze, want ze liggen toch niet onder een brug of verstoppen geen flessen in de sokkenla? Zo volgde het online-programma ‘Ontwijnen’ met een soort Sonja Bakker-achtige toegankelijkheid en luchtigheid. De drempel is veel lager dan bij een kliniek als Jellinek. Het is online, je hoeft er de deur niet voor uit en het gaat om werken aan een bewuste relatie met alcohol – het is niet direct verslavingszorg. Er is hulp, herkenning, inspiratie en ervaringen worden gedeeld op ons forum. Mensen kunnen ook anoniem instappen – je kunt jezelf gerust ‘wijntje22’ noemen.

We zijn nu tweeënhalf jaar verder, ik heb een team van coaches om mij heen en bijna duizend deelnemers gehad. Er zijn 10-daagse, maar ook 30- en 90-daagse programma’s. Vorige maand ben ik begonnen met een-op-eenbegeleidingen.

Het trekt mensen zoals ik was, die ‘gewoon’ twee à drie keer in de week te veel drinken, of elke dag een halve fles. Van wie de relatie met alcohol te sterk is. Ik kan goed helpen bij niet meer drinken, daarin ben ik intussen ervaren, maar ruik ik andere problemen dan schakel ik professionals in. Ik ga mezelf niet voordoen als psychiater of arts.”

5 Je hebt alleen invloed op het nu, op dit moment

“Stop dag voor dag, je hebt alleen invloed op het nu. Voorlopig stoppen is het enige voor­nemen dat je kunt hebben. In de verslavingszorg zegt men dat ook. Dat maakt het behapbaar. Volgende week zie je wel weer. De focus moet af van het drinken. Ging je elke vrijdagavond de kroeg in met vrienden, doe dat dan zeker de eerste drie weken niet. Wat dat betreft helpt deze hachelijke coronatijd je wel. Je kunt nu toch geen kroeg in, stop gewoon. Verander routines, veel ontmoetingen gaan gepaard met alcohol.

Wees voorbereid, na de eerste euforie wordt het moeilijker. Je omgeving vindt dan dat je er toch wel ééntje kunt nemen? Doe eens gezellig joh! En ook zelf wil je wel. Ik weet nog dat ik na vier weken alcoholvrij Bob bijna smeekte toch naar het terras te gaan. Ik trok het niet, ik miste mijn teddybeer. Vervolgens zag ik de absurditeit van mijn reactie en besloot ik nog maar even door te zetten. De hunkering komt op zo’n moment als een golf over je heen, maar na een minuut ebt die weer weg. Je moet dat dus gewoon doorstaan. En door­ademen. Je gaat door een lang proces waarin je moet herstellen. Goed slapen en eten, water drinken, wandelen, voelen, alleen zijn. Maar daar hebben we geen zin in. We willen een appje, een quick-fix dat het snel over is. Zoals we nu alles denken te kunnen controleren.”

6 Je hoeft geen dakloze te zijn om te veel te drinken

“We zijn allemaal doodsbang voor het stigma ‘alcoholist’. Zeg je dat je verslaafd bent aan roken, dan vindt niemand dat raar. Bij een alcoholist zien we die problematische drinker die op straat alles aan gort slaat of die man onder de brug. Daar zijn we, logisch, heel bang voor. Dus hebben we als grote groep Grijs-Gebied-Drinkers besloten: zolang je daar niet bent, is het oké. Wij zijn gezellige, sociale drinkers en pimpelen ons vrolijk door familiebijeenkomsten en uitjes met collega’s. Je kunt natuurlijk ook vluchten in winkelen, hardlopen, internetten, netflixen, maar daarvoor zijn geen termen. Bij drinken heb je het woord ‘alcoholist’, die stempel. Daarom schamen we ons en daarom is het een taboe.”

7 Alcohol is slecht, in elke hoeveelheid

“Mag dan niks meer? Mensen vinden het betuttelend. Mogen we dan nergens meer in ontsnappen? Ik zeg dan: het gaat om wakker worden. Durven voelen. En alcohol zien voor wat het is. Laten we niet onze kop in het zand steken voor het feit dat heel veel mensen er doodziek van worden.

Ik heb mij laten informeren door oncologen en internisten en wat ik hoorde, was niet mis. Alcohol is enorm kankerverwekkend en heeft vooral effect op alles waar het langsgaat: mond, keel, slokdarm – maar ook op de maag, lever en darmen, en het verhoogt de kans op borstkanker. Alcohol is slecht, in elke hoeveelheid. Waarom laten we dan een nieuwe generatie wéér opgroeien met het beeld dat het hoort bij een goed leven? Ik kan mij hier echt druk om maken. Veel mensen vinden alcoholvrije wijn vies, ja logisch, je brein zoekt naar de alcohol in dit ritueel. Als ik naar een feestje ga drink ik spa rood, thee, waar ik zin in heb. In New York en Londen zijn al alcoholvrije bars, heel tof.”

8 Een mens lijdt het meest door het lijden dat-ie vreest

“Vier jaar ben ik nu gestopt. Ik ben twintig kilo afgevallen, voel me veel energieker en slaap veel beter. Het gaat weer om de kleine dingen. Ik weet nog die eerste Nieuwjaarsdag dat ik niet met een kater in bed lag, maar al vroeg met mijn dochter naar buiten ging. Alles wat

ik dacht te vinden in een fles wijn, kwam naar me toe toen ik stopte. Ontspanning, rust, zelfverzekerdheid, kracht, de mogelijkheid groots ­verhalen te vertellen, fijne contacten, intellectuele gesprekken. Dat voelt als vrijheid. Ik doe geen dingen meer voor sociale goedkeuring.

Natuurlijk zijn er mindere dagen, alleen heb ik niet meer de neiging die te verdoven. Toen mijn vader stierf, wilde ik de pijn voelen die loskwam. Rouwen. En dan kun je dat gewoon aan. ‘Een mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest’ klopt. Met mijn beste vrienden spreek ik het liefst een-op-een af. Ik ben gewoon geen groepsmens. Met mijn beste vriend, met wie ik vroeger na een avondje stappen knetterlam Pavarotti zong op straat, ging ik laatst naar de film. Op zondagochtend. Daarna theedrinken. We hebben net zo gelachen als vroeger, maar hebben tijd nodig gehad elkaar weer te vinden.”

Trouw vraagt wekelijks een bekende of minder bekende Nederlander: welke levenslessen heeft u geleerd?

Lees ook:

De serie en podcast ‘Onverdoofd‘

Van Erik Jan Harmens