Is Silicon Valley ineens enorm spiritueel geworden?

Mijn astrologie-app vraagt of ik me verbonden voel vandaag. Ja? Dat is geen toeval. Het is het resultaat van jaren werken aan een veilige omgeving. Mocht ik moeite hebben mijn gevoelens te ­uiten, moet ik een Vissen-vriendin bellen die ook op de app zit. Zij is vandaag bij uitstek in staat tot luisteren en vragen stellen.

De app die mijn Vissen-vriendin en ik ­gebruiken heet Co-Star, en baseert zich op je geboortehoroscoop – de datum en precieze tijd waarop je geboren bent. Co-Star belooft de gebruiker door onder meer artificial intelligence, algoritmisch gegenereerde data en gegevens van Nasa in contact te brengen met de ‘oneindigheid van het universum’ en ‘het techno-rationele leven van wat irrationaliteit te voorzien’.

Co-star is niet uniek in die belofte: de laatste jaren is het aantal ‘bezinningsapps’ enorm toegenomen. Vooral bekend zijn mindfulness- en meditatie-apps als Calm en Headspace. ­Inmiddels zijn er ook apps als Sanctuary – die je met een Uber-achtig systeem verbindt aan tarotlezingen. Er is zelfs een app – WeCroak – die je er op willekeurige momenten aan herinnert dat je sterfelijk bent. Je zou haast denken dat ze in Silicon Valley ineens ontzettend spiritueel zijn geworden.

Durfkapitalisten

Waarschijnlijker is dat durfkapitalisten simpelweg investeren in dingen die populair zijn. En de afgelopen jaren is de interesse in mystiek en astrologie enorm toegenomen onder – vooral – jonge vrouwen. Over de redenen hiervoor wordt in internationale media veelvuldig gespeculeerd. In tijden van digitalisering zou er meer behoefte ontstaan aan een connectie met het ‘bovennatuurlijke’. De horoscoop – de voorspelling die buiten je eigen invloed ligt – zou een welkome afwisseling vormen van het leven vol datumprikkers, spreadsheets en Google Calendars. Daarnaast is er een toenemende vraag naar gepersonaliseerde data – naar het idee dat wat je op je telefoon ziet ‘speciaal voor jou is’ – en de horoscoop past naadloos in die mal.

Van al die behoeften maken techbedrijven gretig gebruik: de opkomst van de astrologie-app is de zoveelste manier waarop zij naast ­concrete producten en diensten ons hele leven kapitaliseren. Silicon Valley bepaalt allang niet meer alleen hoe we communiceren met vrienden en eten bestellen: het bepaalt ook hoe we ons slaapritme vormgeven, hoe we onze dag ­indelen, hoe we nadenken over onszelf en onze relaties, hoe we in- en uitademen.

Diepere verbinding voor 2,99

Co-star is inmiddels meer dan drie miljoen keer gedownload en haalde vorig jaar vijf miljoen op aan investeringen. De oprichters van de app willen naar eigen zeggen vooral een laag van betekenis en diepere verbinding toevoegen aan het leven van gebruikers. Maar voor die ­verbinding – de mogelijkheid om horoscopen onderling te vergelijken – betaal je wel 2,99.

Zou mijn astrologie-app mijn scepsis doorhebben, en daarom vragen of ik me wel verbonden voel? Op zich is het volgens Co-star niet raar dat ik, als Waterman, kritische vragen stel: mijn natuurlijke houding is anti-autoritair en onconventioneel. Maar omdat Mercurius in Steenbok stond toen ik geboren werd, ben ik ook constant nieuwsgierig. Vandaar vermoedelijk dat ik de app toch nog niet verwijderd heb.

Doortje Smithuijsen is filosoof en journalist en schrijft om de week over de dilemma’s in de online-samenleving