Een leven lang fan van Sarah - nu van Sam

Eén ding heb ik mezelf nooit vergeven: dat ik in 1996 niet op Pinkpop was. Op tv zag ik, toen 15 jaar, hoe een Vlaamse band het festival omverblies. Vanaf de bank maakte ik kennis met Sarahs unieke stem, verhalende nummers en oneindige charme. Ik vond alles mooi aan haar. Ze straalde oprechtheid en goedheid uit, en was ook nog eens stoer. Ik beloofde mezelf dat ik dit nóóit meer zou missen.

Mijn eerste concert was nog hetzelfde jaar. Ik had mijn beste vriendin zo ver gekregen om ’s middags al naar Tilburg te gaan. Wat we de hele dag zouden doen voor een concertzaal die pas om half acht openging, wist ik ook niet. Maar het moest. En er bleek genoeg te doen. Medefans ontmoeten en K’s Choice-weetjes uitwisselen, bijvoorbeeld.

Die avond stonden we vooraan, met onze puberbuiken tegen het podium. De band kwam op en zette een intro in, waar geen eind aan leek te komen. Toen Sarah eindelijk verscheen was de zaal niet meer te houden. Als accordeons kreukten we tegen het podium, maar we bleken onsterfelijk. De avond trok voorbij als een roze wolk, waaruit Sarah af en toe het publiek in dook.

Zo zouden er nog ontelbaar veel avonden volgen. Mijn beste vriendin en ik pakten de trein, of het nu Amsterdam of Brussel was. Met liefde ontvingen we andermans laarzen in onze nek, leerden daarop anticiperen en maakten onze eerste stagedives. We werden lid van de fanclub, om ook ­optredens tijdens de fanclubdagen niet te missen.

En nu, 24 jaar later, zit ik tegenover Sam (47). Ik heb vannacht geen oog dichtgedaan. Hij herkent me niet. Hij is mannelijker geworden, maar zijn charisma is onveranderd.

In 1996, na de hit ‘Not an Addict’, Pinkpop en het album ‘Paradise in Me’, moet jullie leven op zijn kop hebben gestaan. Hoe was het om ineens fans te hebben?

“Dat is ongelooflijk snel gegaan. Bijna te snel om erbij stil te staan en van te kunnen genieten. Ik weet nog dat we voor het eerst op de radio waren en snel daarna vroegen mensen om een handtekening. Niet dat ik er niet van genoten heb, maar het was een beetje een wervelwind.”

De eerste keer dat Sarah voor mijn neus stond, om een praatje te maken met haar fans, was ik onvoorbereid. In een reflex dook ik achter mijn beste vriendin, die weer achter iemand anders kroop. De keren erna ging het niet veel beter. Steeds opnieuw zocht ik naar woorden die ik nooit vond. Wat zeg je ook tegen iemand wier stem je beter kent dan die van jezelf? Wier liedjes je hooguit afzet als je naar school gaat? En van wie je plectrums uit de lucht grist, alsof het de laatste druppels water in een woestijn zijn? Meestal keek ik toe hoe anderen een praatje aanknoopten. Een enkele keer durfde ik om een handtekening of foto te vragen.

Ik graaide setlists van het podium en aan mijn muur hing een plastic bekertje, waaruit jullie hadden gedronken.

Wat is jouw raarste ervaring met fans?

Lachend: “Er zijn wel een paar vreemde, maar ik wil niemand beschamen die zich daarin zou kunnen herkennen. In het algemeen vind ik het nog altijd vreemd hoe persoonlijk mensen zich aangesproken kunnen voelen door mijn nummers. Het is natuurlijk fantastisch als anderen je songs begrijpen, maar ook gek dat mensen die jij niet kent zo’n diepe verwantschap met je voelen.”

Andere fans ontmoetten mijn vriendin en ik soms wel drie keer per week. Wat opviel was de grote hoeveelheid lesbische meisjes. Bijzonder, want op school kenden we niemand die gay was. Het kwam ook nooit ter sprake. Ook mijn beste vriendin kreeg tussen alle concerten door haar eerste vriendin. Hoewel het me verwarde, had ik zelf steeds vriendjes. Toch koesterde ik het besef dat dit ook een optie was, een optie die ik altijd bij me zou dragen.

Met onze medefans wisselden we de laatste wetenschappelijke inzichten op het gebied van Sarah uit. De meesten wisten het zeker: ze was gay. Hoewel ik mijn twijfels had – dat ze getrouwd was met haar mannelijke tourmanager leek me bewijs tegen – hoopte ik onbewust dat ze gelijk hadden.

Ik meende van alles terug te horen in de nummers die ze zong. ‘Winners’ bijvoorbeeld was gebaseerd op de film ‘Heavenly Creatures’, over twee verliefde meisjes.

Je zong: ‘Meet me in front of the room where we kissed, where you changed me, estranged me, where no one resists’. Ik dacht: dit móet over een kus tussen twee meisjes gaan. Was dat terecht?

“Uiteindelijk wel, denk ik. Die film had zo’n impact op mij omdat ik als tiener ook wel verliefd was op vriendinnen. Ik kon dat nog niet goed uiten, ook niet voor mezelf, maar wel in songs, in de context van iemand anders’ verhaal. Als ik erop terugkijk zijn veel oude nummers een voorbode geweest van mijn toekomst, of misschien gewoon diepe gevoelens die er ook toen al waren.”

In mijn beleving lagen er zalen vol verliefde vrouwen aan je voeten. Had jij dat zelf niet door?

Sam lacht: “Ik merkte wel dat er veel look-a-likes waren, maar ik zag ze gewoon als fans. Later begreep ik pas dat veel mensen al van mijlenver zagen aankomen dat ik lesbisch was. Zij konden zich toen al met me identificeren. Ik vind het nog altijd ongelooflijk hoe slecht ik mezelf kende. Alle tekenen waren er, op alle momenten in mijn leven, inclusief de verliefdheden op meisjes als tiener. Toch kwam ik er pas achter op mijn 28ste, toen ik verliefd werd op mijn huidige vrouw.”

Sam kijkt me bijna verontschuldigend aan, maar ik begrijp het heel goed. Ook in mijn leven waren er genoeg tekenen, zoals mijn fascinatie voor Sarahs geaardheid en nummers zoals ‘Winners’. Ook ik had andermans verhaal nodig, de nummers van Sarah, om dichter bij dat van mezelf te komen. En ook bij mij ging dat op z’n elfendertigst: op mijn 32ste werd ik verliefd op mijn huidige vriendin.

Sarah kwam in 2002 uit de kast. Ze woonde zelfs al samen met haar vrouw, in de Verenigde Staten. ‘Zie je wel?’ stuurde een K’s Choice-vriendin me. ‘Dus toch!’, antwoordde ik. Een golf van blijdschap trok door me heen. Daarna bleef het een tijd stil rondom Sarah en K’s Choice.

Hoe heb jij je eerste coming-out ervaren?

“Dat was niet mijn eigen beslissing, ik werd door een Belgisch magazine ge-out. Ik zou het sowieso snel gedaan hebben, ik was zeker niet van plan om in de kast te leven of zo, maar het is natuurlijk wel iets dat je liever op je eigen… allez... ‘on your own terms’ doet. Achteraf vind ik het verbazingwekkend dat ik niet direct uit de kast kwam, toen ik verliefd werd.”

In mei 2019 volgde een tweede coming-out. In een zelfgemaakte video kondigde Sarah aan dat ze erachter was gekomen dat ze transgender is. “Hierbij presenteer ik u: Sam Bettens”, eindigde het filmpje. Ik was enorm ontroerd door zijn kracht en kwetsbaarheid en voelde zijn zichtbare opluchting haast als de mijne. Zelf had ik er nooit echt bij stilgestaan dat ook mijn zoektocht was geëindigd, zeven jaar geleden. Tot nu. En hoewel ik het fan-zijn dacht te zijn ontgroeid, werd het tegendeel in één klap bewezen. Ik duimde dat de wereld zich van zijn goede kant zou laten zien. En dat René van der Gijp toevallig net een sabbatical op de Malediven hield.

Je tweede coming-out ging heel anders dan de eerste. Waarom besloot je dat filmpje op te nemen?

“Deze keer vond ik het belangrijk dat ik er controle over had, en dat het vanaf minuut één de wereld ingestuurd werd in mijn eigen woorden. De reacties van anderen kon ik niet beïnvloeden, wel hoe ik het zou vertellen. Ik ben er nog altijd dankbaar voor dat ik het ditmaal honderd procent op mijn manier heb kunnen doen.”

Daarna nam je ook actiever een voorbeeldrol voor lhbti’ers op je, door te gaan vloggen over je transitie. Hoe kwam je daarbij?

“Na mijn eerste coming-out had ik nog niet veel te vertellen. Nu had ik het gevoel dat ik mensen juist kon helpen door open te zijn over die eerste stappen. Mijn gebrek aan ervaring als transgenderman is onderdeel van mijn verhaal geworden. Zelf ben ik ook enorm geholpen door drie gasten op YouTube; Jackson Bird, Aydian Dowling en Jammi Dodger. Dankzij hun openheid over hun twijfels en operaties, kreeg ik het idee dat dit misschien ook mogelijk was voor mij. Zij hebben me echt minder eenzaam doen voelen. Dat wil ik ook voor anderen kunnen betekenen.”

Had je graag rolmodellen gehad toen je jonger was?

“Ja, absoluut! Als ik het woord transgender had gekend toen ik zestien was, was alles misschien anders geweest. En zelfs als ik het woord lesbisch had gekend. De tennisster Martina Navratilova was vroeger mijn heldin, al wist ik nog niet precies waarom. Over haar werd altijd neerbuigend gesproken: het was een manwijf, haar schouders waren te breed en dat was toch niet normaal? De enige lesbische vrouw die out was, was om te lachen.”

Ik denk aan hoe belangrijk Sam voor mij was op mijn ­zestiende. Hoe hard ik zocht naar een verwantschap en dat vond in hem. Hoe mooi en onmetelijk belangrijk die band voor me was, ondanks de eenzijdigheid ervan. Hoe ik zijn songteksten zag als cryptische wegwijzers in een doolhof vol ingewikkelde gevoelens. En toen was hij nog niet eens uit de kast. Laat staan wat hij de wereld nu te bieden heeft.

Je krijgt veel positieve reacties op je vlogs, maar ook een paar negatieve. Vooral van lesbische vrouwen. Vind jij dat je een rolmodel kunt zijn voor lesbiennes én transgenders?

“Sommige mensen vinden dat de ‘t’ niet bij lhbti hoort en ik snap waarom: seksualiteit is iets anders dan gender. Tegelijkertijd zijn veel transgendermannen eerst door het leven gegaan als lesbische vrouw, dus we hebben toch veel soortgelijke verhalen. Er is meer verwantschap dan dat er verschillen zijn. Ik vind het spijtig dat er binnen de lhbti-gemeenschap zoveel onderscheid wordt gemaakt. We zijn al zo’n minderheid. Laten we dan ten minste als één blok samenwerken en de wereld ervan overtuigen dat we normale mensen zijn.”

Op het eerste album van je nieuwe band Rex Rebel, ‘Run’, zing je letterlijker dan ooit over zulke thema’s. Je teksten zijn minder cryptisch geworden.

“Omdat ik mezelf nu beter ken, kan en durf ik inderdaad veel opener te zijn over mijn leven en problemen. Ik heb de tijd niet meer om niet gewoon te zeggen wat ik vind. Daarvoor heb ik net iets te veel meegemaakt, inclusief het half jaar waarin mijn vrouw borstkanker had. Alle geduld voor geslotenheid ben ik verloren. En ik weet dat mensen daarmee geholpen zijn, omdat het mij ook geholpen heeft.”

‘Run’, het debuutalbum van Rex Rebel, verschijnt op 28 februari.

Lees ook:

YouTube-ster Nikkie de Jager is een triomf voor de transgendergemeenschap

Man of vrouw, wat maakt het uit? Fans van de razend populaire beauty-influencer Nikkie de Jager prijzen haar moed om op YouTube te delen dat ze geboren is in het verkeerde lichaam.