Vlooiengif is reden om honden uit natuurgebieden te weren

Honden en katten zijn geweldige beesten, vind ik. Als ik ze tegenkom voel ik een neiging om ze aan te halen en op te vrolijken. Ik weet waar ze graag worden geaaid, gekroeld of gemasseerd.

Toch ben ik wat terughoudender geworden met het knuffelen. De reden daarvoor is gif. Anti-vlooienmiddelen bevatten vaak pesticiden als fipronil of imidacloprid.

Dat is geen kinderachtig spul. Imidacloprid is een neonicotinoïde dat niet meer mag worden gebruikt in de landbouw, omdat het insectensterfte veroorzaakt. De hoeveelheid die wordt gebruikt voor één vlooienbehandeling is voldoende om enkele miljoenen bijen te doden.

Fipronil is verboden in de veehouderij, omdat mensen het niet mogen binnenkrijgen door het eten van vlees en eieren. In 2017 was illegaal gebruik van fipronil voor stalontsmetting reden om miljoenen kippen te ruimen en honderden miljoenen eieren te vernietigen. Zo giftig dus.

De bijsluiter leest bijna niemand

Controle-instanties wijzen erop dat anti-vlooienmiddelen veilig zijn voor mens en huisdier ‘bij normaal gebruik’. Wat ‘normaal’ is staat in de bijsluiter, die bijna niemand leest. Maar wat vaststaat is dat de stoffen vrijkomen, beetje bij beetje. Het is logisch dat er bij het aaien wat aan je hand komt. De pesticiden worden in de haren van honden- en kattenbezitters gevonden.

Zorgwekkend is dat het vlooiengif ook in het milieu terechtkomt, in steeds grotere hoeveelheden, en zelfs in natuurgebieden. Wetenschappers waarschuwen voor ernstige ecologische gevolgen. Zo bleek begin dit jaar uit Wagenings onderzoek dat vennen en vijvers waarin honden zwemmen zo vervuild raken met vlooiengif dat ‘het waterleven eraan kapotgaat’.

Al veel langer weten we dat het vlooiengif wordt verspreid via haren die honden continu verliezen, of die door hun baasjes in grote plukken worden uitgeborsteld. Vogels gebruiken het als nestmateriaal.

In onderzoek naar koolmezensterfte, enkele jaren geleden, werden in dode jonge mezen 26 verschillende pesticiden gevonden, met drie soorten vlooiengif als belangrijkste. Toxicologen zijn dan ook stellig: uitgekamde hondenharen horen in de restcontainer en niet in de tuin of in de natuur.

Even verbazingwekkend als schokkend

Verder zit het vlooiengif in de hondenpoep zit die in natuurgebieden achterblijft. Het komt zo in bodem en grondwater terecht en kan worden opgenomen door wilde planten. Deze week werd bekend het daadwerkelijk wordt teruggevonden in wilde bloemen (Trouw, 21 mei). Zo bereikt het bijen en andere bloembezoekende insecten die er extreem gevoelig voor zijn.

Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat pesticiden die vanwege milieuschadelijkheid verboden zijn in de landbouw, wel massaal mogen worden gebruikt bij honden en katten. Het antwoord is even verbazingwekkend als schokkend. Diergeneesmiddelen worden door het Europese geneesmiddelenbureau EMA niet op ecotoxocologische effecten beoordeeld. En dus worden de meeste van de 2 miljoen honden en 3 miljoen katten in ons land ermee behandeld.

De baasjes wakker geschud

Het is evident verkeerd dat deze stoffen in de natuur terechtkomen. Sommigen adviseren honden dan maar geheel te weren uit natuurgebieden, net zoals veel boeren nu al honden weren van hun land.

Dat lijkt ook mij ook verstandig. Dat veel baasjes de aanlijnplicht aan hun laars lappen is al erg, maar dat de meesten van hen ook nog gif verspreiden is de druppel, zelfs al is het onbedoeld.

Misschien schudt zo’n toegangsverbod de baasjes wakker en starten ze een krachtige lobby tegen schadelijke stoffen in de huisdierapotheek. En als ze er dan in slagen de stoffen uit te bannen, zijn ze uiteraard weer welkom in de natuur. Mits het voortaan ook lukt de hond aan de lijn te houden en de poep op te ruimen.

En dan knuffel ik honden en katten weer zonder zorgen.