Rechtszaak
Speelden racistische motieven een rol bij de ontgroeningsdood van Sanda Dia?
In België komt naar verwachting een einde aan de rechtszaak rondom Sanda Dia, de student die in 2018 overleed bij de ontgroening van een Leuvense studentenclub. De achttien verdachten horen vrijdag het vonnis.
Terwijl elders in Vlaanderen sinterklaasavond wordt gevierd, zit er op 5 december 2018 in een bos in het Belgische Vorselaar een twintigjarige jongen in een zelfgegraven put met ijskoud water. Hij is oververmoeid en ruikt naar urine, er is over hem heen geplast. Zijn buik zit vol met alcohol, een goudvis en liters visolie. Als hij later in het ziekenhuis wordt opgenomen is zijn lichaamstemperatuur 27,2 graden. De artsen hebben nog nooit iemand gezien met zoveel zout in zijn bloed: 114 gram. Tegen de tijd dat de politie bij de put arriveert is die al gedempt en de whatsappgroep met alle foto’s verwijderd. De jongen overlijdt aan orgaanfalen.
Update
De achttien studenten die een rol speelden bij de dood van Sanda Dia zijn schuldig gevonden door het hof van beroep in Antwerpen, maar niet aan de zwaarste tenlastelegging. Ze krijgen werkstraffen van 225 tot 300 uur met een geldboete tot 400 euro, zo oordeelde de rechter in Antwerpen vrijdagochtend. Lees hier verder.
Deze vrijdag wordt het vonnis uitgesproken in de rechtszaak rondom de dood van Senegalees-Belgische Sanda Dia, die overleed na een dertig uur durende ontgroening. Achttien ex-leden van de elitaire studentenclub Reuzegom staan terecht voor het Hof van beroep in Antwerpen. Dat is mede te danken aan de inspanningen van misdaadjournalist Pieter Huyberechts, die voor Het Nieuwsblad een minutieuze reconstructie maakte én het boek Sanda Dia. De doop die leidde tot de dood schreef. “De zaak maakte veel los in België, toen en nu nog steeds”, zegt hij. “Na Sanda’s dood was er een protest met de hashtag #JusticeforSanda. Sanda had een charismatische uitstraling, en hij was slim en sociaal. Zijn verhaal wekt brede sympathie op.”
Sanda Dia werd in 1998 geboren in het Vlaamse Edegem, onder de rook van Antwerpen, als zoon van een fabrieksarbeider. “Je zult het moeilijker hebben dan je vrienden”, krijgt hij al op jonge leeftijd ingepeperd door zijn vader. “Je ouders zijn niet welgesteld (...) maar als je hard genoeg werkt, kom je er altijd", zo zei zijn vader tegen de krant De Morgen. Sanda was de eerste in zijn familie die ging studeren. Hij deed een studie burgerlijk ingenieur aan de KU Leuven.
Net als in Nederland leidt de ‘studentendoop’ (ontgroening) in België niet zelden tot controverse vanwege excessief drankgebruik, machtsmisbruik of ander grensoverschrijdend gedrag. Een manier om dat aan banden te leggen is via het doopcharter, een set regels, maar het ondertekenen was lange tijd geen verplichting voor onafhankelijke regioclubs. De bekendste club was het elitaire Reuzegom, met kinderen van invloedrijke families uit de gouden rand van Antwerpen.
‘Zwarten moeten voor blanken werken’
In zijn derde studiejaar wil Dia lid worden van Reuzegom, tot verbazing van zijn vrienden. Daar kan ik goede connecties opdoen, moet de ambitieuze Dia wellicht gedacht hebben. Reuzegom was berucht vanwege de extreme ontgroeningen. In 2009 werd een biggetje door de kop geschoten. Daarna zou ‘Spekkie’ zijn gespiest met een metalen staaf en geroosterd op de barbecue. In 2013 kregen studenten een konijntje mee om te verzorgen, die ze maanden later eigenhandig moesten doden en opeten.
Een vraag die Dia’s zaak ook opwerpt: was er een racistisch motief? Als jongen van kleur viel hij op in het witte milieu van Reuzegom. Twee maanden voor de fatale doop was er een melding dat Dia met het n-woord was aangesproken en na een feestje was gemaand de troep op te ruimen, want ‘zwarten moeten voor blanken werken’. Ook schreven Belgische media over een speech waarin werd verwezen naar “onze goede Duitse vriend Hitler” en is er een filmpje waarin ‘Handjes kappen, de Congo is van ons’ wordt gezongen.
“Hoewel geen van de achttien verdachten terechtstaat voor racisme, is het moeilijk te ontkennen dat het een rol speelde”, zegt Kenny Van Minsel, destijds voorzitter van de Leuvense studentenkoepel Loko. “We zijn daar als maatschappij blind voor geweest, en nu nog steeds door racisme niet in het onderzoek te betrekken. Dat vind ik het falen van justitie.” Ook in zijn boek beschrijft journalist Huyberechts racistische incidenten bij Reuzegom. Toch is hij terughoudend: “Er zaten die avond ook witte schachten (feuten) in de put, zij hadden net zo goed kunnen sterven.”
Tegen de beklaagden zijn straffen geëist tussen de achttien en vijftig maanden cel. Dia’s familie is niet per se uit op celstraffen, zegt Huyberechts. “Ze willen vooral dat Sanda’s dood iets heeft veranderd.” Het lijkt erop dat daar wel sprake van is. Dia’s dood ontketende een breed debat in België over ontgroeningspraktijken. Het doopcharter werd aangescherpt. Reuzegom hief zichzelf op, sommige verdachten zochten hun toevlucht in het buitenland. De grote muurschildering van Dia op de gevel van de aula kan geen enkele student aan de KU Leuven ontgaan. Van Minsel: “De excessen bij studentenclubs zijn veel te lang als onschuldig beschouwd. Sanda’s dood heeft iedereen laten inzien wat voor elitair gevoel van straffeloosheid er heerste. Hij mag nooit worden vergeten.”
Lees ook:
Levende vissen eten en in ijskoud water liggen: België gruwt van details dodelijke ontgroening Sanda Dia (20)
Terwijl in Nederland de studentenverenigingen hun jaarlijkse ontgroeningen weer beginnen, hangt in België achttien ontgroeners jarenlange celstraffen boven het hoofd. Ze worden verantwoordelijk gehouden voor de dood van de twintigjarige Sanda Dia in 2018.