Crisis bij het mensenrechtencollege; kunnen de zaken doorgaan?

Bestuursleden die het niet eens kunnen worden, meldingen van intimidatie en discriminatie en vooral heel veel onduidelijkheid: het College voor de Rechten van de Mens verkeert in crisis. Twee weken nadat de NOS en Nieuwsuur daar voor het eerst verslag van deden, lijken de verhoudingen alleen maar verder te zijn verslechterd. Vijf vragen over de ruzie bij het mensenrechtencollege.

Wat is er aan de hand?

De zaak draait om vermeend bestuurlijk wangedrag door voorzitter Jacobine Geel. Begin dit jaar stapten vier bestuursleden van het college naar het ministerie van justitie vanwege onvrede over haar functioneren, zo meldden NOS en Nieuwsuur onlangs. De bestuursleden betichtten Geel onder meer van intimidatie, discriminatie en vriendjespolitiek.

Pijnlijk is dat de herbenoemingsprocedure van twee van de melders werd stilgelegd, kort nadat zij hun onvrede hadden geuit. Mariam Chébti en Geneviève Lieuw hoopten beiden per 1 juli nogmaals voor een termijn van zes jaar bestuurslid te worden, maar de Raad van Advies besloot hen niet opnieuw te benoemen. Tegenover de NOS benadrukte voorzitter Yolan Koster van de Raad van Advies dat ten tijde van die beslissing niet bekend was dat het twee melders betrof. Wel wisten Koster en haar collega’s dat de verhoudingen binnen het bestuur slecht waren. Daarom wilde de Raad van Advies ruimte maken voor nieuwe mensen.

Wat doet het college eigenlijk?

Het College voor de Rechten van de Mens is een onafhankelijk instituut dat organisaties adviseert op het gebied van mensenrechten, toezicht houdt op de naleving van verdragen en daarnaast oordeelt in individuele discriminatiezaken. Wie zich bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt, op school of in de zorg gediscrimineerd voelt, kan het college vragen de zaak te bekijken. Oordelen van het college zijn juridisch niet bindend, maar in de praktijk nemen veel organisaties die conclusies wel degelijk serieus.

Het mensenrechtencollege bestaat sinds 2012. Sinds die tijd heeft het college zich onder meer uitgesproken tegen Zwarte Piet en zich kritisch uitgelaten over de toegankelijkheid van verkiezingen voor mensen met een beperking. De afgelopen jaren hield het College voor de Rechten van de Mens zich ook veelvuldig bezig met het toeslagenschandaal. Op basis van eigen onderzoek concludeerde het mensenrechtencollege bijvoorbeeld in 2022 dat de fraudeaanpak van de Belastingdienst mensen met een migratieachtergrond harder trof dan andere Nederlanders.

Zijn de problemen binnen de top nieuw?

Nee. De verhoudingen binnen het bestuur waren ook voor de komst van Jacobine Geel slecht, zeggen betrokkenen. “Er is al jarenlang spraken van een samenwerkingsprobleem binnen het bestuur”, bevestigt ook Nacha Rakraki, woordvoerder van het College voor de Rechten van de Mens. Ideologische verschillen zouden daarvan de oorzaak zijn.

Wat betekent deze crisis voor de zaken die het college behandelt?

Voor lopende zaken heeft de bestuurscrisis voorlopig geen gevolgen, zegt Rakraki. “We hebben 80 medewerkers, die zorgen ervoor dat het dagelijks werk gewoon door kan gaan.”

De vraag is of op de lange termijn niet toch vertragingen zullen optreden. Bestuursleden vervullen een belangrijke rol bij de totstandkoming van de oordelen van het college. Zij treden op als een soort rechters.

Nu al telt het college acht in plaats van de beoogde negen bestuursleden. Een vorig jaar vertrokken bestuurslid werd tot nu toe nog niet vervangen. Bestuursleden konden het niet eens worden over de profielschets en de wervingsprocedure. Omdat niet alleen de termijn van Chébti en Lieuw, maar ook die van ondervoorzitter Quirine Eijkman (ook een van de melders) binnenkort afloopt, zal het verdeelde bestuur op korte termijn op zoek moeten naar leden. Lukt dat niet, dan bestaat het bestuur vanaf september nog maar uit vijf leden.

Volgens Rakraki betekent dit niet dat die bestuursleden in dat geval het werk alleen zouden moeten doen. Eerder zijn al plaatsvervangers aangesteld. Zij kunnen het bestuur werk uit handen nemen.

Wat nu?

Het ministerie van justitie heeft een externe commissie aangesteld die onderzoek doet naar de klachten over voorzitter Jacobine Geel. Het is nog onbekend wanneer dat zal zijn afgerond. Zowel het ministerie van justitie als het College voor de Rechten van de Mens zegt eerst die resultaten te willen afwachten.

Lees ook:

Oud conflict bij mensenrechtencollege suddert voort met beschuldigingen intimidatie en discriminatie

Het College voor de Rechten van de Mens verkeert in een bestuurlijke crisis. Volgens vier van de in totaal acht collegeleden, zou voorzitter Jacobine Geel zich schuldig maken aan intimidatie, discriminatie en vriendjespolitiek. Dat melden de NOS en Nieuwsuur, na onderzoek. Het lijkt een oprisping van een oud conflict.