Wie zijn de Iraanse jongeren die de doodstraf boven het hoofd hangt?

De schok was destijds groot toen kort na elkaar twee 23-jarige demonstranten – Mohsen Shekari en Majid Reza Rahnavard – werden opgehangen. Het waren de eerste executies van demonstranten die de laatste maanden de straat op waren gegaan uit protest tegen het Iraanse regime die werkelijk werden uitgevoerd.

Inmiddels zijn verschillende Europese parlementariërs begonnen met het ‘sponsoren’ van Iraanse demonstranten die ter dood zijn veroordeeld of een vonnis hebben gekregen waar de doodstraf op kan staan. De hoop is dat het vragen van aandacht voor het verhaal van de gevangene die ze steunen de Iraanse autoriteiten zal beletten het vonnis uit te voeren, en hen mogelijk zelfs zal bewegen het vonnis terug te draaien.

Volgens Amnesty International zijn er momenteel elf demonstranten die elk moment geëxecuteerd kunnen worden, hoewel dat aantal mogelijk hoger is. Daarnaast zijn er tientallen andere gevangenen die zijn veroordeeld voor iets waarvoor de doodstraf kan worden gegeven.

Voornamelijk tieners en twintigers

De demonstranten die momenteel in de dodencel hun lot afwachten zijn voor zover bekend allemaal mannen, en voornamelijk tieners en twintigers. Ze zijn veroordeeld voor moharebeh (‘strijd tegen God’) of efsad-fil-arz (‘corruptie op aarde’).

Of de extra aandacht voor de terdoodveroordeelden het verschil maakt, is moeilijk te zeggen, hoewel deze week wel bekend werd dat de doodvonnissen tegen de radioloog Hamid Ghareh Hassanlou, acteur Hossein Mohammadi en ingenieur Reza Arya door het hooggerechtshof zijn vernietigd.

De zaken van alle drie hadden internationaal veel aandacht hadden gekregen. Ze zijn echter nog niet vrijgelaten, en volgens lokale activisten is het mogelijk dat ze door een lagere rechtbank opnieuw ter dood veroordeeld worden.

De journalisten in Iran die over de veroordeelden schrijven lopen ook gevaar; vrijdag werd bekend dat Mehdi Beik, redacteur bij de Iraanse krant Etemad, is opgepakt, nadat hij families van terdoodveroordeelden had geïnterviewd.

Ondertussen zijn er meerdere gevangenen van wie de executie elk moment voltrokken kan worden:

Mohammad Mehdi Karami (22)

Op beelden die rondgaan op sociale media is te zien waar Karami vaak te vinden was voordat de protesten uitbraken: in de dojo. De jonge Iraniër, afkomstig uit de stad Karaj, is een fervent beoefenaar van karate. En hij is er goed in: op foto’s die door zijn familie zijn gedeeld is te zien hoe zijn kamer vol hangt met medailles.

In november werd Karami veroordeeld voor ‘strijd tegen God’. De Iraanse autoriteiten beschuldigen hem ervan medeplichtig te zijn aan de dood van een lid van de Basij, een paramilitaire organisatie van vrijwilligers die onder de Revolutionaire Garde valt. Volgens Karami is de bekentenis waarop zijn veroordeling gebaseerd is verkregen door marteling.

Zijn vader, Mashallah Karami, vertelde aan de Iraanse krant Etemad hoe zijn zoon hem begin december belde om te laten weten dat hij de doodstraf had gekregen. Hij moest huilen toen hij het nieuws bracht. “Vertel het niet aan mam”, zou zijn zoon hem op het hart hebben gedrukt.

Deze week werd bekend dat het hooggerechtshof Karami’s doodvonnis heeft bekrachtigd.

Mohammad Boroughani (19)

Boroughani werd in oktober gearresteerd in Pakdasht, net buiten Teheran. De Iraanse autoriteiten beschuldigen hem van het in brand steken van een gemeentegebouw en het neersteken van een agent.

Volgens het Iraanse nieuwsbureau Tasnim zei Boroughani tijdens zijn rechtszaak dat hij de straat was opgegaan na het zien van beelden van de protesten die een vriend op Instagram had gezet. Hij werd veroordeeld voor ‘strijd tegen God’ en kreeg als een van de eerste veroordeelde demonstranten een doodvonnis tegen zich uitgesproken.

Hij ging in beroep, maar het hooggerechtshof bekrachtigde de uitspraak van de rechtbank, ook al was er geen advocaat aanwezig om de tiener te verdedigen. Amnesty International veroordeelt de hele rechtsgang als een ‘schijnproces’.

De mensenrechtenorganisatie zegt over informatie te beschikken dat Boroughani in december naar een gevangenisafdeling is overgeplaatst waar gevangenen naartoe worden gebracht vlak voor hun executie, waardoor gevreesd wordt dat Boroughani elk moment opgehangen kan worden.

Mehdi Mohammadi-Fard (19)

Mehdi Mohammadi-Fard werd in oktober gearresteerd in Nowshahr, aan de kust van de Kaspische Zee. Deze week werd bekend dat de tiener maar liefst twee doodstraffen heeft gekregen, zowel voor ‘strijd tegen God’ als ‘corruptie op aarde’.

Volgens de in Noorwegen gevestigde mensenrechtenorganisaties Iran Human Rights (IHR) is Mohammadi-Fard veroordeeld voor het organiseren van een protest en het in brand steken van een politiehokje. Daarnaast zou hij ook nog een gevangenisstraf hebben gekregen vanwege verschillende aanklachten, waaronder het beledigen van de hoogste leider Ali Khamenei en het verspreiden van propaganda.

De directeur van IHR, Mahmood Amiry-Moghaddam, denkt dat Mohammadi-Fard mogelijk de jongste demonstrant is die ter dood is veroordeeld. Tijdens zijn arrestatie was hij nog achttien; deze week was zijn negentiende verjaardag. Volgens HRANA, een netwerk van Iraanse activisten, heeft Mohammadi-Fard geen eigen advocaat kunnen kiezen, en is hij in de gevangenis mishandeld.

Lees ook:

EU-sancties tegen Iran na tweede executie, maar ‘niet duidelijk wat die moeten bereiken’

De EU voert strengere sancties tegen Iran in, nadat het land maandagochtend voor de tweede keer een demonstrant executeerde. Maar het effect van die sancties is klein, vermoeden experts.

Mardjan Seighali zat in een Iraanse cel: ‘Ik leef nog, en heb de plicht iets te doen met wat ik heb meegemaakt’

Seighali, nu voorzitter van het Humanistisch Verbond, heeft als jonge vrouw anderhalf jaar lang in een Iraanse gevangenis gezeten. Ze heeft daar extra moed gekregen om er te zijn, vertelt ze.