InterviewKatwalk
‘Mag een vrouw met hoofddoek niet mooi zijn?’ In Katwalk zet een moslima haar eerste stappen als model
In de dramaserie Katwalk zet een moslima met hoofddoek haar eerste stappen als model. De jonge makers leggen pijnlijke vooroordelen bloot.
Een moslima met hoofddoek die op de covers van modebladen prijkt – in de echte wereld is het een enkele keer voorgekomen. In de Nederlandse filmwereld is een islamitische actrice met hidjab al even zeldzaam, laat staan een topmodel.
De makers van de nieuwe AvroTros YouTube-serie Katwalk gingen de uitdaging aan. Schrijver Zainab Goelaman (31) en regisseur en co-schrijver Salma Chafouk Idrissi (34) pitchten hun idee bij de NPO, tijdens een wedstrijd voor nieuw talent. Het resultaat is een gedurfde en verfrissende webserie vol drama en humor.
Katwalk gaat over de jonge Khadija: mooi, ambitieus en met een fascinatie voor kleurrijke haute couture. Er is maar één ding dat haar onderscheidt van andere meisjes die model willen worden: ze draagt een hidjab. Dat loopt in eerste instantie uit op negatieve reacties en pesterijen. Zowel in de mode-industrie als in haar eigen, overwegend islamitische omgeving.
Maar Khadija, ‘Kat’ in de serie, gespeeld door Meryam Khaldi, laat zich er niet door tegenhouden. Met steun van haar beste, al even excentrieke vriend Solomon, gespeeld door Genesis Akesson, beukt ze vrijmoedig de deuren open en weet ze weerstand om te zetten in bewondering.
Autodidact Zainab Goelaman, die met Katwalk debuteert als scenarioschrijver, en regisseur en co-schrijver Salma Chafouk Idrissi (Pleinvrees, NOOD) willen laten zien wat voor problemen er op de loer liggen als je als biculturele vrouw je droom achterna gaat.
Onbereikbare dromen
De vrouwen putten daarbij uit hun eigen levens. Beiden zijn opgegroeid in een islamitisch gezin. Beiden hadden als jonge meisjes een droom die onbereikbaar leek.
“Die gespletenheid in jezelf, daar wilde ik iets mee”, zegt regisseur Idrissi. “Enerzijds lijkt de creatieve industrie niet op jou als biculturele vrouw te wachten, er is zelden een voorbeeld van een rolmodel die op jou lijkt. En aan de andere kant zijn er de verwachtingen thuis: niet teveel opvallen, leg je toe op op een studie met status. Hoe kun je toch je eigen weg daarin vinden?”
Door te kijken naar hun moeders zagen ze van dichtbij wat voor impact het dragen van een hoofddoek heeft. De alleenstaande moeder van Chafouk Idrissi heeft meegemaakt dat haar werkgever vroeg haar hoofddoek af te doen. Goelamans moeder koos ervoor op latere leeftijd haar haren te bedekken: “Mijn moeder is een ontzettend mooie, sociale en elegante vrouw die overal werd geprezen om haar uiterlijk en charisma. Maar vanaf het moment dat ze een hoofddoek ging dragen, kreeg ze ineens geen aandacht en complimentjes meer. Ik vind dat heel raar. Mag een vrouw met een hoofddoek niet mooi zijn? Mogen we dat niet denken?”
De twee vonden elkaar op de drempel van een overwegend witte, Nederlandse televisie- en filmwereld en besloten samen te werken. Het maakproces was al even baanbrekend als het verhaal dat ze wilden vertellen. “We wilden een moslima met hoofddoek als acteur, niet iemand die er een opzet voor haar rol. Practice what you preach, dat vinden we heel belangrijk”, vertelt Goelaman.
“Maar zowel vanuit de industrie als vanuit onze eigen omgeving kregen we demotiverende opmerkingen, ‘dat is allang geprobeerd. Het gaat je niet lukken.’ Maar die aanname is precies wat de beeldvorming in stand houdt.”
Verborgen parel
Het eerste castingbureau die ze benaderden durfde de zoektocht naar een moslima voor de hoofdrol in de korte tijd die ze ervoor hadden dan ook niet aan. Chafouk Idrissi: “Ik heb meermaals de vraag gekregen: weet je wel zeker dat je hiervoor wilt kiezen? Omdat we beginnende makers zijn, en omdat we waarschijnlijk amateurs zouden binnenhalen.”
Met de ontdekking van Meryam Khaldi in de rol van Khadija hebben de twee laten zien dat het wel kan. Goelaman: “Er was een verborgen parel in Nederland, en wij hebben haar gevonden.”
Chafouk Idrissi: “Er reageerden voor die rol alleen al veertig moslima’s. In hun video’s zeiden ze allemaal hetzelfde: hoe blij ze zijn dat er eindelijk zoiets komt, dat ze zichzelf herkennen in Khadija, altijd al wilden acteren maar nooit het idee hadden dat ze kans maakten. Dat voedt mijn vertrouwen dat deze serie meisjes inspireert om te vechten voor hun dromen.”
Religieuze identiteit
In de serie wordt Khadija uitgenodigd voor een shoot bij een modeblad. Ze lijkt een kans te krijgen van de hoofdredacteur van het modemagazine, gespeeld door Georgina Verbaan, maar wanneer ze weigert om zich om te kleden in het bijzijn van anderen, kan ze vertrekken.
De schrijfster en regisseur verdiepten zich in onder andere de ervaringen van het Somalische topmodel Halima Aden, die besloot te stoppen omdat de modewereld te weinig rekening hield met haar religieuze identiteit. Maar ook dichter bij huis vonden ze een inspirerend voorbeeld in Chaima El Haddaoui en Aicha Musse, de eerste Nederlandse moslima met hoofddoek die de cover van Harper’s Bazaar haalde.
Zelf maakten de makers zich hard voor inclusie achter de schermen. De acteurs van Katwalk kregen de ruimte om zich om te kleden in volledige privacy, Meryam kreeg een vrouwelijke visagiste, en ze kon vijf keer per dag bidden. Daarvoor moest ze steeds uit de make-up en er weer in, om aan de religieuze voorschriften te kunnen voldoen.
Aanraken
Het hele team heeft ervan geprofiteerd, vertelt Chafouk Idrissi. “We hebben tijdens repetities iedereen de vraag gesteld: als je aangeraakt moet worden: waar wil je dat dan en tot hoever? Zo kan een schouder prima zijn maar een been niet. Zelfs ervaren acteurs als Georgina Verbaan vonden dat heel fijn. Deze aanpak neem ik voortaan mee in al mijn projecten.”
Bang voor negatieve reacties, zoals Kat in de serie kreeg, zijn de makers niet. Chafouk Idrissi: “Een beetje weerstand is niet erg, dat heb je nodig om verder te komen. Net als in Katwalk zullen er mensen zijn die het raar vinden. We begeleiden Meryam daar ook in. Die weet heel goed waarom ze dit doet. We willen bewust laten zien dat gebrek aan diversiteit en inclusie niet alleen de westerse cultuur of de islamitische gemeenschap is aan te rekenen. Het is gelaagd en ingewikkeld. De vooroordelen zitten in alle hoofden ingebakken. Maar als puntje bij paaltje komt, is iedereen trots dat deze serie er is.”
‘Ik zal altijd voor mezelf opkomen. Mijn geloof maakt mij heel sterk’
Meryam Khaldi speelt in Katwalk de excentrieke Khadija. Ze twijfelde of ze als moslima moest acteren. ‘Ik wil niet bijdragen aan het cliché-beeld van de moslimvrouw.’
Als je als jonge moslima een hoofddoek draagt, dan heb je automatisch te maken met vervelende aannames, zegt Meryam Khaldi (20), die in de serie Katwalk de hoofdrol speelt. “Zeker in mijn omgeving. Ik woon in een klein dorp in de Achterhoek. Er zijn nauwelijks mensen met een andere achtergrond dan de Nederlandse.”
“Mensen gaan er vaak vanuit dat ik gedwongen ben een hoofddoek te dragen. Ze denken dat ik al getrouwd ben en dat mijn man of vader wil dat ik mijn haren bedek. Als je dat steeds hoort, dan ga je je anders voelen. Ik heb tijdens mijn stage meegemaakt dat ik werd buitengesloten door collega’s. Ze vroegen me niet mee naar een uitje. Of ze hebben tijdens de lunch gesprekken waar ik niet bij betrokken wordt.”
‘Niemand beslist voor mij’
Niet dat Khaldi, student social work, zich daar iets van aantrekt. Want net als haar personage Khadija, blijft ze achter haar principes staan. “Ik doe wat ik zelf wil, dat herken ik in Kat. Ik zal altijd voor mezelf opkomen. Mijn geloof maakt mij heel sterk. Het dragen van de hoofddoek is iets wat ik zelf wil, niemand kan dit voor mij beslissen. Daarbij vind ik een hoofddoek ook gewoon heel mooi.”
Ze had nooit verwacht als moslima met hidjab te kunnen acteren in een serie waar ze die met trots kan dragen. “Moslims, met name die met Marokkaanse achtergrond, zijn gewend dat ze in series en films clichématig worden neergezet. Er kleeft altijd iets negatiefs aan. De jongens zijn criminelen, de meisjes worden uitgehuwelijkt of onderdrukt. Ik wil daar niet aan meedoen, want dat beeld klopt niet met de werkelijkheid van mijn leven. Daarom heb ik nooit aan acteren gedacht.”
Totdat ze, na een televisiedebuut als deelnemer aan de realityserie Poldermocro’s’ werd getipt voor de casting voor Khadija. “Dit verhaal sprak me meteen aan. Het is nieuw, kleurrijk en spannend. Het helpt mensen een realistisch beeld te krijgen van de moslimvrouw, dat hoop ik althans.”
Negatieve reacties
“Ik heb veel leuke reacties ontvangen. Maar ook veel berichten van Marokkaanse moslims die het spannend vinden hoe de serie gaat uitpakken. Ze zijn bang dat Khadija toch weer als cliché wordt neergezet. Of dat ze dingen gaat doen die volgens de islam niet mogen.
“Er zijn ook mensen die nu al zeggen dat de kleding die ik in de serie draag haram is. Het is natuurlijk altijd goed om in gesprek te zijn met elkaar en ieder mag zijn mening vormen. Ik kan niet iedereen overtuigen.
“Maar met beledigingen of scheldpartijen kan ik niets. Ook hier houd ik me vast aan mijn geloof: als moslim hoor je zo niet met mensen om te gaan. We willen met deze serie het goede doen, ik hoop dat ze dat gaan inzien. Juist voor de inclusie van vrouwen die een hoofddoek dragen.”
Katwalk is vanaf 13 maart te zien bij AvroTros op het YouTube-kanaal van NPO 3 en op npo3.nl
Lees ook:
Waar moet feminisme zich anno 2023 mee bezighouden? Vier vrouwen geven antwoord
Onder meer Saida Derrazi komt aan het woord, die strijdt voor de inclusie van moslimvrouwen in de maatschappij.