Een potje monopoly wordt door kartonfabriek Eska steeds duurzamer

Je kunt Hoogezand-Sappemeer gerust een spil in de wereldwijde boekenmarkt noemen. “Pak ergens in de wereld vier boeken met een harde kaft uit de kast, en één ervan is mogelijk gemaakt van karton uit onze fabriek”, zegt Bert Bodewes, manager maatschappelijk verantwoord ondernemen van het Groningse bedrijf Eska.

Eska is marktleider in massief karton, en levert dat ook aan bedrijven die fotoalbums, puzzels, spellen zoals monopoly en luxe verpakkingsdozen voor whisky of horloges maken. “Jaarlijks produceren we hier 250.000 tot 300.000 ton massief karton, en dat is ruim een kwart van de wereldmarkt”, zegt Bodewes op het kantoor bij de fabriek in Hoogezand, tussen de spoorlijn en het Winschoterdiep. Al dat karton wordt gemaakt van oud papier.

Wat recyclen betreft is de papierindustrie een voorbeeld voor veel andere industrieën, zegt Bodewes. “Maar er zit ook een heel vervelend aspect aan. Sinds het kolentijdperk zijn we steeds afhankelijker geworden van fossiele energie. Nu draaien we op gas.”

Een kolkende wildwaterbaan met oud papier

In de schemerige en vochtige buik van de fabriek wordt het oud papier uit Nederland, Duitsland en België in een kolkende wildwaterbaan verweekt, vermalen en gereinigd. De fabriek heeft veel stoom en stroom nodig en is een grote energieslurper. “Wat CO₂-uitstoot betreft staan we in Nederland in de top 100, en daar zijn we niet blij mee”, zegt Bodewes.

Na de ‘wildwaterbaan’ belanden de papiervezels op de lopende band van een kartonmachine, zo groot als vier appartementen. Nu is het zaak om het karton vrijwel helemaal droog te krijgen. De papierpap wordt geperst en een vacuüm bij de wals zuigt het water weg. De helft van het vocht zit dan nog in het karton. Dat verdampt als het karton langs cylinders met hete stoom rolt. Machines snijden het vervolgens en tillen de vellen op pallets. Die rollen weer naar etikettenrobot Dero. Bedachtzaam – beetje naar links, beetje naar rechts – plakt hij de stickers met alle informatie over de klant vast.

Alles wat binnenkomt, wordt verwerkt. Ook het plastic dat tussen het papier belandt, als huishoudens de gesealde reclamefolders zomaar bij het oud papierbak mikken. Die vervuiling neemt toe, zegt Bodewes, maar Eska heeft daarvoor een oplossing.

Vergassingsinstallatie zet afval om in energie

Sinds enkele jaren zet een installatie op het terrein dat afval om in gas. “Als je hout verbrandt, ontstaat er eerst gas, dat is de donkere kern van een vlam. Zo kun je ook plastic verhitten. Als je zorgt dat er te weinig zuurstof bijkomt voor volledige verbranding, gaat het over naar de gasfase. Dat gas gebruiken we als brandstof.” Alleen metaal (nietjes, blikjes) en de bodem- en vliegas die overblijft, wordt buiten de fabriek verwerkt.

De vergassingsinstallatie zorgde bij Eska voor een besparing van ruim 10 miljoen kuub aardgas. Dat is vergelijkbaar met het verbruik van zo’n 10.000 Nederlandse gezinnen. De CO₂-uitstoot daalde met 10 procent. “Een volgende stap is het gebruik van biobrandstof in plaats van aardgas, daar kijken we naar in Sappemeer.”

Elektrificatie van de industrie is een groot thema, omdat stroom steeds schoner wordt ten opzichte van gas. De hoge gasprijs van het laatste jaar versnelt die ontwikkeling. Die e-boiler komt er dus vanwege de oorlog in Oekraïne?

Welnee, zegt Bodewes. “Denk niet te makkelijk over zulke veranderingen in de industrie. Tussen het idee en de installatie zitten zo tien jaar. We zijn al veel langer bezig om ons proces flexibeler en efficiënter te maken. Straks kunnen we afhankelijk van de energieprijzen besluiten of we stoom maken met gas of met stroom. Ook stellen we ons minder bloot aan de emissiekosten voor CO₂.”

Flexibel stroom afnemen en aanbieden

Nog een voordeel. Het stroomnet zit vol en netbeheerder Tennet kan de e-boiler gebruiken om vraag en aanbod op het net te regelen. Eska kan besluiten om de e-boiler niet aan te zetten als er te veel vraag is naar elektriciteit, en omgekeerd. Daar krijgen bedrijven een vergoeding voor.

De e-boiler kost inclusief installatie en aansluiting zo’n 2 miljoen euro. Een installatie op gas was vier keer zo goedkoop geweest. Maar de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie berekende laatst dat een papierfabriek zo’n e-boiler binnen twee tot zes jaar kan terugverdienen, dankzij het flexibel afnemen en aanbieden van stroom. Eska besteedt het beheer van de e-boiler uit aan een ander bedrijf, om niet zelf continu de energiemarkt in de gaten te moeten houden.​ “Wij nemen de stoom van ze af.”

Volgend jaar wil Eska restwarmte gaan leveren aan woningen in de buurt. Ook dat plan ligt er al jaren, maar de uitwerking kostte veel tijd. Bodewes: “Je hoort vaak dat de industrie te weinig werk maakt van besparingen. Maar wij komen van 60 miljoen kuub gas en gaan dat in een decennium terugbrengen naar 10 miljoen kuub. Dan kun je niet zeggen dat we stilzitten.”

Lees ook:
Grote bedrijven maken hun groene beloften zelden waar

Grote bedrijven profileren zich met duurzame termijndoelen. Ze beloven ‘klimaatneutraal’ te worden tussen 2030 en 2050. Een enkeling is écht groen bezig, maar meestal neigt het naar greenwashing, blijkt uit dit onderzoek.

2023 wordt het jaar van koopschaamte en grasbouw

Nieuw jaar, nieuwe kansen om klimaatopwarming en natuurverlies tegen te gaan. Vier ontwikkelingen waar u in 2023 meer van gaat horen.