‘Isotopia’ is een beklemmend verhaal over hoe intuïtie het verliest van technologie

Achteraf. Het is het eerste woord in Isotopia en het zegt eigenlijk in een notendop waar deze voorstelling over gaat. Kun je achteraf concluderen. Dan ben je eerst wel meegesleept in het doemscenario van een ongelukkig stel, dat dacht in één klap uit hun ellende verlost te zijn. Maar dat verzuimde te vragen wat het aanbod, waar ze zomaar ‘ja’ op zeiden, van hen zou eisen.

En inderdaad, achteraf is het makkelijk praten. Het is crisis. Valerie en Bas zitten met duizenden lotgenoten compleet aan de grond. Baan kwijt, huis weg, rijen dik in oude auto’s, waarin het ’s zomers snikheet en ’s winters stervenskoud is. En dan is er die kans op een zorgenvrije toekomst, op het eiland Isotopia, waar ze zich slechts aan over hoeven te geven.

Isotopia is de eerste volledig zelfstandige productie die regisseuse Liliane Brakema met haar eigen gezelschap &Brakema Producties maakt. Zij toont hierin wederom dat zij tot de belangrijkste theatermakers van ons land mag worden gerekend. Zowel klassiekers als zelfgemaakte stukken kan zij een dicht op de huid van het heden leunende betekenislaag geven. Zonder noemenswaardige (tekst)ingrepen in het eerste geval, en zonder een zweem van een moraliserend vingertje.

Van blij door het leven dansen naar wanhoop

Brakema’s aanpak is fysiek en beeldend. Het maakt haar werk licht en speels, en daardoor als vanzelf troostend, hoe zwaar het thema ook is. Isotopia schetst wat het met een mens doet als de organische lijntjes tussen hoofd, hart en lichaam worden verstoord. Sciencefictiontheater over het verlies van intuïtie aan technologie, heet het.

Bij Valerie en Bas gaat het van nog blij door het leven dansen naar wanhoop, naar ontvankelijkheid voor elke uitgestoken hand tot verlies van spontaniteit en klemzitten in een technologisch systeem. Dat heimelijk ontmenselijkt. Je ziet robotisering of zelfs momenten waarop zij nog ‘nee’ kunnen zeggen. Het is Orwell’s 1984 anno nu.

Helende kracht van theater

Inmiddels irritant geheide gewoontes om na elk telefoontje of mailtje je oordeel te vragen worden hier uitvergroot. Iets mogen vinden wordt een dreigend moeten. Aangrijpend is de ontreddering van Valerie, als zij zich niet meer kan verzetten tegen het besef dat zij dader is in een beleid, dat onaangepasten – soms wel vijfhonderd per dag – waardig naar hun einde helpt.

Wat Isotopia vooral optilt uit beklemming is dat Brakema de focus laat verspringen tussen acteurs en personages. Op een bijna kale houten speelvloer, waar ze soms zomaar buiten stappen, doen Anna Raadsveld en Ali-Ben Horsting dat heel natuurlijk. Zo krijgt een nachtmerrie een onverwacht opbeurend tegenwicht van spel. Dat is de helende kracht van theater.