Zitting na zitting na zitting. Ook de rechters zitten met een personeelstekort

Tegenover politierechter Mark Rietveld zit een man die een aardlekschakelaar heeft gestolen uit de Hornbach. Niet dat hij die schakelaar nodig had. Hij wilde alleen de aandacht trekken van de wijkagent. Al weken probeerde hij de wijkagent te spreken over problemen met jongeren in zijn buurt, maar die had geen tijd. Het plan van de man verliep niet geheel naar wens. Weliswaar werd hij gepakt, zoals bedoeld, maar de wijkagent kwam niet. Daarbij was de man vergeten dat er nog een voorwaardelijk straf openstond voor een andere overtreding. Daarom zit hij op vrijdagmiddag voor de politierechter in Arnhem. “Wat moet ik nu met u”, vraagt Rietveld.

Achter elk delict zit een heel verhaal, zei Rietveld een paar uur eerder in zijn kantoor. Dat maakt het werk van de rechter ook zo leuk. “Het is een combinatie van juridisch puzzelwerk en praten met mensen. Daarbij werk je mee om de rechtsstaat in stand te houden. Dat is zinvol werk.”

10 uur per week overwerken

En toch, ondanks het leuke en zinvolle werk, is er een tekort aan politierechters. Dat merken ook Rietveld en zijn collega’s. “Gemiddeld werken rechters ongeveer 10 uur per week over. Een tandje erbij kan dus niet meer. In drukke periodes zit je ‘s avonds en in het weekend te werken. Dat is niet erg. Het hoort er een beetje bij. Maar als de piekbelasting niet meer stopt, wordt het te veel. Soms moet je ook even afstand kunnen nemen.”

Voor politierechters komen de zittingen op de eerste plaats. “Om een zitting te doen, moet je de dossiers goed lezen en kennen”, zegt Rietveld. “Dat is belangrijk voor de mensen die voor je zitten en voor jezelf. Dan kan je sneller inspringen op onverwachte uitspraken van verdachten.”

Een zitting bij de politierechter hoeft niet lang te duren. De man die de wijkagent wilde spreken, is na een kwartier klaar. De zaak is duidelijk, de verdachte heeft bekend. Aan Rietveld om te bepalen of de man een boete krijgt, een taakstraf of celstraf. Geld heeft de man niet. Daarbij lijdt hij aan Parkinson, wat lastig is om een taakstraf uit te voeren. “Wat vindt u zelf passend?”, vraagt Rietveld.

Hoodie en sneakers

Niet iedereen staat na een kwartier weer buiten. “Openlijke geweldpleging, een vechtpartij op straat, is ingewikkelder. Dan heb je vijf jongens, allemaal in spijkerbroek, hoodie en witte sneakers en ben je een paar uur bezig voordat duidelijk is wie wat heeft gedaan.”

Door het personeelstekort dreigen rechters in een tredmolen van almaar zittingen draaien terecht te komen, zegt Rietveld. Terwijl rechters ook hun jurisprudentie moeten bijhouden. Op die taak valt niet te beknibbelen. Dat gebeurt wel met andere taken. “We schrijven bijvoorbeeld wat ouderwetse brieven aan mensen. Maar we hebben te weinig tijd om na te denken hoe we dat kunnen veranderen.”

Zieke collega's

“Vervangen van zieke collega’s wordt ook lastiger. Net nog werd een rechter niet lekker in de meervoudige kamer. Dan wordt gevraagd: wie kan erbij komen zitten? Als je wat meer lucht hebt in je organisatie, is dat makkelijker dan nu. De rechtbank doet zijn best om nieuwe rechters op te leiden, maar die heb je niet op korte termijn. Het duurt minimaal twee jaar voordat zij de opleiding hebben afgerond.”

Na vandaag begint voor Rietveld zijn vakantie. Maar niet helemaal. Als een zitting is afgerond, schrijft de gerechtsjurist een verslag van de beslissing van de rechter, die dit vervolgens controleert en ondertekent. Dat moet Rietveld ook doen met de beslissingen van de zaken van vrijdagmiddag. “Maandag en dinsdag ben ik dus in mijn vakantie nog even bezig.”

Onder meer met de zaak van de aardlekschakelaardief. Hij krijgt dertig uur taakstraf, waar de man zich goed in kan vinden.

Lees ook:

Deel 1 van de serie over het personeelstekort

De afwashulp en autohandelaar staan in de keuken vanwege het kokstekort: restaurant Boofoor aan het Veluwemeer.