Werkgevers willen crisisclausule in cao’s: lager loon als het bedrijf slecht draait

Als werkgevers door de coronacrisis in zwaar weer terecht komen, moet het makkelijker worden om op de arbeidsvoorwaarden van werknemers te bezuinigen. Daarvoor pleiten werkgeversorganisaties AWVN, VNO-NCW en MKB Nederland.

Dat doen ze in hun jaarlijkse arbeidsvoorwaardennota, waarin ze de speerpunten voor aankomende cao-onderhandelingen uit de doeken doen. Een ‘crisisclausule’ staat hoog op het wensenlijstje.

“Tijdelijk een (iets) lager loon afspreken is pijnlijk en een middel dat niet lichtzinnig mag worden ingezet”, schrijven zij. “Maar de prijs die we anders betalen in de vorm van ontslag van flexkrachten (uitzendkrachten en zzp’ers) en ontslaggolven (na reorganisaties of faillissementen) is nog veel hoger.”

Maar hoe zeker zijn werknemers nog van werk en inkomen als elke cao zo flexibel wordt? AWVN-directeur Raymond Puts licht toe.

Dankzij de miljardensteun van de overheid blijft het aantal faillissementen en ontslagen beperkt. Is zo’n crisisclausule wel nodig?

“De steunpakketten vertroebelen het beeld nu: dit is een crisis van ongekende omvang. Dankzij de overheid blijft er veel in stand, en lijkt het alsof bedrijven niet op omvallen staan. Maar dat verandert als de steun wordt afgebouwd.

“Ik zie nu drie groepen bedrijven ontstaan: er is een groep die ook in de coronacrisis goed draait. Anderen, denk aan de evenementensector, hebben het enorm zwaar en zijn daar niet zomaar van hersteld. En dan is er een groep waarvoor corona grote gevolgen heeft, maar waar het na de crisis ook weer snel beter mee kan gaan. Dat is misschien wel de lastigste categorie om een cao voor af te sluiten. Want wanneer gaat het beter? Welke klappen komen nog? Daarom is het van belang dat we meerdere scenario’s in een cao opnemen.”

Met deze clausule zeggen jullie: ‘Als het slecht gaat, krijgt de werknemer minder’. Werkt het ook andersom: betere arbeidsvoorwaarden als het goed gaat?

“Ja, want het idee is dat we afspraken voorwaardelijk maken. Als het slecht gaat in crisistijd, moeten we kunnen meebewegen. Maar dat betekent ook dat je kunt afspreken dat werknemers extra beloond worden als de omzet boven bedrag X komt. Die balans moet twee kanten uitslaan.”

Hoe denken jullie de vakbonden mee te krijgen in dit verhaal?

“Ze zullen misschien niet meteen enthousiast zijn, want de crisis is de aanleiding. Maar over een wendbaardere cao spreken we al langer. Bovendien: als werkgevers de zekerheid hebben dat ze op een crisis kunnen anticiperen, wordt het ook makkelijker om iets meer toe te zeggen wanneer het beter gaat. Als je één algemene cao-afspraak voor twee of drie jaar maakt, gaat dat niet. Dan moet je de kerk meer in het midden houden. Het wordt in deze tijd heel lastig om nog een cao af te sluiten als je niet met scenario's werkt.”

De cao-onderhandelingen voor de supermarkten lopen stroef, terwijl het daar enorm goed gaat. Is dat niet de cao bij uitstek om goede wil te tonen en wat extra’s te bieden?

“De omzetstijging door corona is daar wel incidenteel, niet structureel. En het is ook niet zo dat werknemers er daar niks bij krijgen. De discussie zit ’m daar ook in de zondagstoeslag. Dat is voor consumenten inmiddels een normale dag om boodschappen te doen. Moet je dan als werkgever blijven doen alsof werken op zondag iets heel bijzonders is?”

Hoe kijken jullie vooruit naar aankomende cao-onderhandelingen, met alle onzekerheden die er zijn?

“We zien dat de afgelopen maanden veel gesprekken stil zijn komen te liggen. En van afspraken van vlak voor de coronacrisis moeten we soms terugkomen. Zo zijn afgesproken loonsverhogingen voor bijvoorbeeld bloemenveiling Royal FloraHolland met een aantal maanden uitgesteld.

“Maar er zijn ook gewoon veel sectoren waarvan de cao afloopt. Daar moeten we – met alle onzekerheden die er zijn – nieuwe afspraken maken. Dat zal niet makkelijk zijn, het wordt een roerig jaar. Waarin het van groot belang is om voor werkgevers én werknemers perspectief te vinden in de polder.”

Lees ook:
Supermarkten blijven zuinig met loon voor eigen personeel

Hun omzet stijgt, maar toch zijn supermarkten zuinig met extra loon voor hun personeel. De vakbonden zijn boos.