Waarom we het corona-spaargeld straks houden of over de balk smijten

Pfoe, wat duurt die lockdown lang. En dikke kans dat-ie op 19 januari wordt verlengd. Of nog strenger wordt. Wat betekent dat voor de economie? Krijgt die net zo’n ram als in de lente van vorig jaar, toen de eerste afsluiting leidde tot een ongekende krimp van 8,5 procent?

De nieuwe lockdown hakt er stevig in, maar niet zo hard als de eerste, denkt Nora Neuteboom, senior econoom bij het Economisch Bureau van ABN Amro. Dat komt vooral door de consumenten, zegt ze. “Er is minder angst dan in maart. Toen waren er veel mensen die echt de deur niet uit durfden. Nu weten mensen dat ze weinig kans hebben op besmetting als ze lopen in de buitenlucht, anderhalve meter afstand houden en mondkapjes op hebben. Ze gaan dus vaker de deur uit. Dat verschil is te zien. Vorig jaar was het heel rustig in gemeenten waar veel besmettingen waren, terwijl in Friesland iedereen gewoon naar de bakker en de slager ging. Nu zijn de verschillen in gedrag tussen gemeenten met veel en weinig besmettingen veel kleiner.”

Veel meer webshops

Veranderd is ook het koopgedrag, zegt Neuteboom. Online winkelen was in maart al aardig ingeburgerd maar is nu gemeengoed geworden. “Bedrijven die toen geen webshop hadden, hebben er nu wel een. Bedrijven die toen moeite hadden met de distributie van hun spullen hebben die nu niet meer.” Ze wijst daarnaast op een statistisch verschil. Toen de coronacrisis in maart uitbrak was de economie groter dan aan het eind van het jaar. Dus hakt de jongste lockdown er per definitie wat minder hard in dan de eerste.

Er zijn meer verschillen. In maart, april en mei kampten bedrijven met bevoorradingsproblemen, vooral door de lockdown in China. Mede daardoor zakte daar de export in. “Die bevoorradingsproblemen zijn er nu niet of nauwelijks meer.” De industriële productie is redelijk op peil gebleven en inkoopmanagers zijn optimistischer over de toekomst dan in maart en april. De bereidheid tot investeren neemt weer toe nu het einde van de coronacrisis dankzij de beschikbaarheid van vaccins in zicht komt.

Maar toch, behoorlijk vergaand zijn de gevolgen van lockdown wel, zegt Neuteboom. Als die wordt verlengd, zal de economie in eerste kwartaal weer krimpen, al zal dat zeker niet met 8,5 procent zijn. Opnieuw zijn consumenten voorzichtiger geworden met geld uitgeven. Met een slag om de arm schat Neuteboom dat die uitgaven momenteel zo’n twaalf procent lager liggen dan vorig jaar. Dat is minder drastisch dan in april (twintig procent lager), toch is die daling behoorlijk drastisch. Invloed op de economie heeft die ook, want consumentenbestedingen zijn goed voor rond de 43 procent van het bruto nationaal product. Volgens Neuteboom speelt bij die daling mee dat Nederlanders vorig jaar, vooral vanaf de zomer, veel geld uitgaven aan meubels, elektronica, vloeren en keukens. Dat doen ze nu minder.

Tweedeling

Vergaand zijn de gevolgen ook voor veel jongeren, zzp’ers, flexwerkers en kleine ondernemers. “Je ziet een tweedeling”, zegt Neuteboom. “Aan de ene kant de mensen die hun baan verliezen of hun inkomen kwijtraken. Aan de andere kant heeft zo’n driekwart van de Nederlanders meer geld op zijn spaarrekening staan dan voor de crisis. De vraag is wat er met dat geld gaat gebeuren.”

Ja, wat gaat daarmee gebeuren? Neuteboom weet het niet zo goed – en dat heeft zijn reden. In normale crises geven mensen minder geld uit. Ze gaan pas weer spenderen als het beter gaat – Nederlanders wachten daar overigens twee kwartalen langer mee dan andere stervelingen.

Maar deze crisis, betoogt Neuteboom, is anders. “Mensen geven niet minder geld uit omdat ze dat willen. Ze kúnnen het niet uitgeven.” Cafe’s, restaurants, bioscopen, pretparken en musea zijn gesloten, vakanties in het buitenland zijn er ook niet bij. Een deel van het spaargeld dat in 2020 op rekeningen werd gezet staat daar omdat mensen dat geld domweg niet konden spenderen.

“Een unieke situatie”, stelt Neuteboom en daarom is het lastig te voorspellen wat er met dat gespaarde geld gaat gebeuren. “Het kan zijn dat het alsnog wordt uitgegeven. Dat mensen drie keer in de week uit eten gaan of vier keer met vakantie. Maar de ervaring leert ook dat mensen het moeilijk vinden om in te teren op hun spaargeld.” Gaan we na de coronacrisis, of een paar kwartalen daarna, massaal met geld smijten? Neuteboom: “Ik ben heel benieuwd.”

Lees ook:

Consumenten geven minder uit: zo remt de tweede coronagolf het economisch herstel

Waar het coronavirus oprukt, wordt minder gepind.Het lijkt erop dat het economisch herstel aan het afvlakken is.