Voor het eerst stunten supermarkten minder met vlees, meer met vleesvervangers

Acht hamburgers voor de prijs van twee, het derde biefstukje gratis of een kipfilet voor de helft van het geld. Supermarkten doen dit jaar minder vlees in de aanbieding dan vorig jaar, blijkt uit nieuw onderzoek van Wakker Dier. Dat is opvallend, want sinds de dierenwelzijnsorganisatie in 2015 begon met het tellen van vleesaanbiedingen in supermarktfolders, stuntten supermarkten jaar na jaar juist meer, met 2021 als recordjaar. “We zijn hoopvol dat er eindelijk iets verandert”, zegt woordvoerder Collin Molenaar. Het aantal aanbiedingen van vlees ligt wel nog steeds hoger dan in 2020 en de jaren ervoor.

Veel Nederlanders eten meer vlees dan gezond is. In 2020 at de gemiddelde Nederlander zo’n 38 kilo vlees per jaar, terwijl het Voedingscentrum een kleine 26 kilo aanbeveelt. Die gemiddelde vleesconsumptie verschilt elk jaar een beetje, maar van een harde daling lijkt geen sprake, ondanks het feit dat meer Nederlanders zich flexitariër noemen. De vleesindustrie heeft daarnaast vooral een enorme impact op milieu en klimaat, omdat vooral in de varkens- en koeienveehouderij veel broeikasgassen vrijkomen.

Beloftes uit het Klimaatakkoord

Duurzaamheidshoogleraar Arjen Wals van de Wageningen Universiteit, niet betrokken bij het Wakker Dier-onderzoek, is blij met de voorzichtige daling in het aantal aanbiedingen. “Het is goed dat supermarkten duurzaam gedrag van klanten stimuleren.” Dat aanbiedingen effect hebben op het koopgedrag, en dat meer vleesaanbiedingen tot meer vleesconsumptie leiden, is volgens hem evident. “Zo niet, zouden er geen aanbiedingen bestaan.”

Waarom het aantal aanbiedingen van vlees in 2022 lager lag dan in het jaar ervoor, is niet met zekerheid te zeggen. Omdat Wakker Dier haar metingen steeds in de eerste helft van het jaar doet, kunnen de gevolgen van de Oekraïne-oorlog ook een rol spelen, bijvoorbeeld vanwege hogere veevoerprijzen.

Maar zowel deskundige Wals als Molenaar vermoeden dat dit wel degelijk het begin is van een structureel kantelpunt. “In het Klimaatakkoord beloofden supermarktketens dat zij klanten zouden helpen om vaker voor plantaardige eiwitten te gaan”, zegt Molenaar, “en minder vaak voor vlees.” Dit strookt met de telling van Wakker Dier, waaruit tevens blijkt dat het aantal aanbiedingen van vleesvervangers in 2022 wél gestaag blijft toenemen.

Stunten met vlees

Toch minderde niet elke supermarkt haar vleesaanbiedingen. In de folders van Aldi stonden tussen januari en juni bijna dertig procent meer vleesaanbiedingen dan in het jaar ervoor, en ook Plus stuntte dik tien procent vaker met vlees dan in 2021. Koplopers in het minderen van de vleesaanbiedingen zijn Albert Heijn, Dirk, Hoogvliet en vooral de Spar, die bijna veertig procent minder vleesaanbiedingen had dan vorig jaar.

Volgens hoogleraar Wals zijn supermarkten – en breder gezien ook de hele voedselindustrie – zelf deels verantwoordelijk voor de vleesconsumptie van de gemiddelde Nederlander. “Juist door aanprijzingen en aanbiedingen hebben zij bijgedragen aan huidige eetpatronen.” Hij vindt dat supermarkten daarom ook een verantwoordelijkheid hebben om klanten richting duurzamere en gezondere keuzes te sturen.

Aanbiedingen helemaal in de ban?

Als het aan Wakker Dier ligt, gaan aanbiedingen van vlees helemaal in de ban, vooral vanuit dierenwelzijnsoverwegingen. “Kijkend naar het huidige kabinet, verwachten we alleen niet dat dit snel gaat gebeuren.”

Ook Wals denkt dat supermarkten en de overheid meer moeten doen om duurzaam gedrag te stimuleren. Sinds vorig jaar is het verboden om wijn en bier met hoge kortingen te verkopen, vanwege de schadelijke effecten van alcohol. Wals vindt dat zo’n begrenzing op het maximale aanbiedingentarief ook wenselijk zou zijn bij vlees. “Overconsumptie van vlees schaadt niet alleen de individuele gezondheid, maar ook de wereld als geheel. Want één ding is duidelijk: de huidige eetpatronen van Nederlanders zijn voor de wereld niet houdbaar op lange termijn.”

Lees ook:

Denemarken ontwikkelt als eerste land ter wereld een klimaatlabel voor supermarktproducten

Een groene A voor havermelk en een rode E voor rundvlees uit Brazilië: Denemarken ontwikkelt als eerste land een ‘door de staat gecontroleerd’ klimaatlabel.

Nederland geeft ’s werelds grootste subsidie aan kweekvlees. Wanneer ligt het in het schap?

Zestig miljoen euro stelt de overheid beschikbaar voor de ontwikkeling van gekweekte hamburgers en kaas uit een bioreactor. Maar krijgt Nederland zo ook zijn oude koploperspositie terug?