Vertrekken zonder het fluitje van de conducteur? Onveilig, zeggen de bonden

Het is het begin van het einde voor de hoofdconducteur, waarschuwt de bond voor rijdend NS-personeel VVMC. En volgens vakbond FNV zal het straks vaker voorkomen dat een trein een rood sein mist of zelfs een passagier meesleurt. Maar volgens de Nederlandse Spoorwegen is de nieuwe werkwijze die zij bij het vertrek van sprinters willen toepassen elders in Europa al ingevoerd, én veilig gebleken.

Vooralsnog gaat het alleen om de sprinters tussen Amsterdam Centraal en Schiphol (of Hoofddorp). Daar zal voortaan niet de hoofdconducteur verantwoordelijk zijn voor het sluiten van de deuren vlak voordat de trein vertrekt, maar de machinist, ondersteund door extra camera’s.

Met dit zogeheten technisch geleid vertrek (TGV) is tientallen seconden tijdwinst te behalen, denken de NS. Dat is nodig omdat de sprinter op dit traject vanaf 2023 elke zes à negen minuten zal rijden – met tussendoor ook nog de Thalys, de Eurostar én de sprinters uit de rest van Noord-Holland.

Proeftuin voor alle sprinters

De VVMC maakt zich vooral zorgen over de werkgelegenheid voor hoofdconducteurs. Die functie ‘zoals wij die nu nog kennen’, zal verdwijnen, denkt voorzitter Wim Eilert, want de sprinter naar Schiphol is waarschijnlijk een proeftuin voor álle sprinters. “Dit is hét moment om alle alarmbellen te laten rinkelen”, schrijft hij aan zijn leden.

Henri Janssen van FNV Spoor deelt die vrees. Hij bestrijdt dat TGV tijdwinst oplevert – onder meer omdat conducteurs al zijn uitgerust met een smartwatch die precies de vertrektijd aangeeft – en waarschuwt voor de veiligheid. “Tijdens het vertrek moet de machinist straks zowel de seinen als meerdere beeldschermen waarnemen én bewaken”, stelt hij. Wat gebeurt er als dat ertoe leidt dat passagiers worden meegesleurd door een sluitende deur? “Iedere machinist weet dat de techniek dat veel later in de gaten heeft dan een mens.”

Volgens de NS-directie is de angst van de bonden ongegrond. Tijdwinst boeken is op andere trajecten niet nodig, zegt een NS-woordvoerder, dus zijn er ook geen plannen om TGV elders in te voeren. “En ook op dit traject verdwijnt de conducteur niet; die krijgt meer tijd voor service aan de reiziger.”

De veiligheid is sowieso niet in het geding, vervolgt de woordvoerder. Niet alleen omdat TGV elders in Europa al beproefd is, maar ook omdat de NS de nieuwe werkwijze uitgebreid zullen testen. Invoering staat pas voor 2023 gepland.

Nieuwe twistappel

Het plan van de NS-directie ligt nu bij de Ondernemingsraad en de bonden gaan ervan uit dat die een negatief advies geeft. Maar FNV’er Janssen rekent er niet op dat de directie zich daar iets van aantrekt. Mocht de directie haar plan inderdaad doorzetten, waarschuwt hij, “dan zal FNV Spoor dit met alle middelen rechtens proberen te voorkomen”.

TGV is een nieuwe twistappel bij de NS – terwijl de conflictstof toch al hoog opgetast ligt. Er wordt al bijna een jaar onderhandeld over een nieuwe cao. Dinsdag zaten de partijen opnieuw om de tafel – en de noodzaak om te bezuinigen nu de coronacrisis reizigers weghoudt, maakt dat die gesprekken stroef verlopen. Eind vorig jaar kwam daar het plan bovenop van de directie om op de meeste stations de loketten te sluiten, ten koste van 341 fulltime banen. Ook daar zijn de bonden mordicus tegen.

Lees ook:

Treinen en bussen blijven rijden, maar hoeveel reizigers komen straks terug?

Ook in de nieuwe dienstregelingen rijden de meeste treinen en bussen nog. Maar de coronacrisis zal waarschijnlijk nog lang haar sporen nalaten in het openbaar vervoer.